Leczenie onkologiczne jest złożonym procesem, który wpływa na wszystkie aspekty życia pacjentów, w tym na ich zdrowie seksualne. Problemy seksualne są częstym skutkiem ubocznym terapii onkologicznej, jednak równie często są one niedoceniane lub bagatelizowane i nie poświęca się im odpowiednio dużo uwagi.
W ostatnich latach rola seksuologa w leczeniu onkologicznym zyskała na popularności, a jednocześnie znacząco wzrosła świadomość tego w jaki sposób pacjent z doświadczeniem choroby onkologicznej może radzić sobie z wyzwaniami dotyczącymi seksualności, a przy tym holistycznie poprawić jakość swojego życia.
Rola seksuloga
Rola seksuologa - identyfikacja trudności, edukacja, stworzenie spersonalizowanego planu terapeutycznego oraz współpraca z zespołem leczącym
Seksuolog może odegrać kluczową rolę w identyfikacji trudności relacyjnych
u pacjenta onkologicznego, a jego partnerem. Specjalista przeprowadza szczegółowy wywiad, aby zrozumieć objawy, lęki i zmiany w funkcjonowaniu seksualnym pacjenta. Dzięki temu może dostosować odpowiednie podejście terapeutyczne.
Równie istotnym elementem jest edukacja. Wiedza o wpływie terapii onkologicznej na zdrowie seksualne jest niezwykle ważna dla pacjentów. Seksuolog może dostarczyć informacji na temat zmian fizycznych, emocjonalnych i psychologicznych związanych z leczeniem chorób onkologicznych oraz ich wpływu na życie seksualne. Niestety nadal zdarza się, że pacjenci nie są informowani przez onkologa o potencjalnych możliwościach zadbania o zdrowie reprodukcyjne, dzięki spotkaniom z seksuologiem, pacjenci poznają przysługujące im formy zabezpieczenia płodności. Edukacja może pomóc pacjentom w zrozumieniu, że problemy seksualne są naturalną konsekwencją leczenia z nowotworem, i że istnieją skuteczne strategie radzenia sobie z nimi.
Warto pamiętać, że każdy pacjent ma unikalne potrzeby oraz preferencje. Seksuolog może opracować spersonalizowany plan terapeutyczny, uwzględniający zarówno aspekty fizyczne, jak i psychologiczne. Terapia,
w zależności od potrzeb i sytuacji pacjenta, może obejmować poradnictwo indywidualne lub terapię par - w zależności od sytuacji i potrzeb pacjenta.
Nie do przecenienia jest również współpraca z zespołem leczącym. Seksuolog może pełnić rolę pośrednika pomiędzy pacjentem, a zespołem leczącym.
Dzięki temu opieka zdrowotna jest zintegrowana. Seksuolog bowiem może współpracować z lekarzami onkologami, pielęgniarkami oraz terapeutami.
Znajduje to bezpośrednie przełożenie w tym jak bardzo kompleksowa i dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta może być terapia.
W jaki sposób choroba nowotworowa może wpływać na seksualność?
Choroby przewlekłe są źródłem chronicznego stresu wśród doświadczających
ich pacjentów. Z kolei stres w znaczącym stopniu może przyczyniać się
do powstania (lub pogłębienia już istniejących) zaburzeń na tle seksualnym. Choroba nowotworowa i jej leczenie mogą mieć różnorodne skutki rzutujące
na sferę seksualności pacjenta. Wpływ nowotworu na zdrowie seksualne może obejmować zmiany fizyczne w postaci utraty włosów, zmian skórnych, znacznej utraty wagi lub opuchlizny. Zmiany hormonalne będą miały wpływ nie tylko na rozregulowanie cyklu miesięcznego u kobiet, wahania libido, czy trudności z uzyskaniem/utrzymaniem erekcji u mężczyzn ale także na trudności emocjonalne, zmęczenie oraz osłabienie. Warto jednak zauważyć, że wpływ choroby onkologicznej na seksualność pacjenta jest indywidualny, a także zależny
od wielu czynników, m.in. rodzaju nowotworu, stadium choroby, rodzaju leczenia, a także posiadanego wsparcia emocjonalnego.
Zmiany fizyczne, a seksualność
Terapie onkologiczne, takie jak leczenie chirurgiczne, radioterapia
oraz chemioterapia zazwyczaj prowadzą do istotnych zmian w różnych obszarach ciała - w tym w narządach płciowych i innych co może mieć istotny wpływ (pośredni lub bezpośredni) na zaburzenie funkcjonowania seksualnego pacjenta. Leczenie chirurgiczne - amputacja piersi, jąder - pozostawia nieodwracalny defekt anatomiczny. Chemioterapia i radioterapia powodować mogą nudności, miejscowe neuropatie czy też wypadanie włosów. Skutki tego typu leczenia mogą istotnie wpływać na poczucie atrakcyjności, samoocenę lub po prostu zniechęcenie
do podejmowania jakiejkolwiek aktywności - w tym aktywności seksualnej.
Zmiany hormonalne, a zdrowie seksualne
Wybrane rodzaje nowotworów, a także podejmowane w ich skutek terapie,
mogą wpływać na poziom hormonów w organizmie. Niedobór hormonów takich
jak testosteron u mężczyzn czy estrogen u kobiet, może prowadzić do znaczącego obniżenia libido, a także zaburzeń erekcji czy lubrykacji w obrębie pochwy.
Problemy emocjonalne, problemy natury psychicznej
Choroba nowotworowa może wywoływać silne emocje, takie jak lęk, smutek
czy niepewność. Lęk odczuwany w związku z leczeniem oraz obawami o przyszłość może prowadzić do trudności w skupieniu się na intymności i seksualności.
W dodatku odczuwanie tak intensywnych i jednocześnie trudnych emocji może mieć wpływ na odczuwane pożądanie seksualne oraz na jakość życia seksualnego.
Zmęczenie i osłabienie
Leczenie onkologiczne często wiąże się z występowaniem chronicznego, ogólnego zmęczenia oraz osłabienia organizmu. Objawy te mogą mieć wpływ na energię
oraz zainteresowanie seksualne.
Zmiany w wizerunku ciała
Choroba nowotworowa oraz jej leczenie może prowadzić do znaczących zmian
w wyglądzie ciała, takich jak utrata wagi, pojawienie się blizn czy utrata włosów. Zmiany te mogą mieć wpływ na poczucie własnej atrakcyjności i pewności siebie pacjenta, co z kolei może rzutować na energię i zainteresowanie seksualne.
Zaburzenia płodności
Niektóre z terapii onkologicznych mogą prowadzić do trudności z zajściem
w ciążę lub do zwiększonego ryzyka powikłań w czasie ciąży. Może mieć to wpływ na planowanie rodziny i decyzje związane ze zdrowiem reprodukcyjnym.
Rolą seksuologa jest więc towarzyszenie, edukowanie, przedstawienie możliwych sposobów na realizowanie seksualności i dbanie o bliskość między partnerami.
AUTOR:
Monika Kaszuba
SEKSUOLOG, PSYCHOLOG, PSYCHOTERAPEUTA