Edukacja
Najczęstsze niedobory witamin i minerałów – jak je rozpoznać i uzupełnić?
Witaminy i minerały są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, wpływając na odporność, metabolizm, układ nerwowy i zdrowie kości. Współczesny styl życia, wysoko przetworzona dieta, stres, a także niedostateczna ekspozycja na słońce mogą prowadzić do ich niedoborów. Objawy często są niespecyficzne – przewlekłe zmęczenie, osłabienie, problemy skórne czy trudności z koncentracją mogą wynikać właśnie z braku kluczowych mikroelementów. Co ciekawe, badania wskazują, że nawet osoby dbające o zdrową dietę mogą mieć niedobory pewnych składników odżywczych, ponieważ jakość współczesnej żywności znacząco się zmieniła.Najczęstsze niedobory i ich objawy: Witamina D – klucz do mocnych kości i odpornościWitamina D, znana jako „słoneczna witamina”, syntetyzowana jest w skórze pod wpływem promieni słonecznych. Niestety, w naszej szerokości geograficznej w miesiącach jesienno-zimowych synteza ta jest niemal niemożliwa. Badania wykazały, że blisko 90% Polaków cierpi na jej niedobór, z czego w 60% przypadków są to deficyty poważne. Niedobór witaminy D może prowadzić do osłabienia mięśni, bólu kości, obniżonego nastroju oraz zwiększonej podatności na infekcje. Warto wiedzieć, że niedobór tej witaminy może objawiać się także przewlekłym zmęczeniem oraz problemami skórnymi. Co ciekawe, niektóre populacje, pomimo życia w ciepłych rejonach świata, również borykają się z niedoborem witaminy D. Wynika to z noszenia zakrywających ciało ubrań oraz stosowania filtrów przeciwsłonecznych, które blokują syntezę witaminy w skórze.Dieta bogata w tłuste ryby, jaja i mleko wzbogacone w witaminę D może częściowo zaspokoić zapotrzebowanie, jednak większość ludzi powinna rozważyć suplementację, szczególnie w okresie jesienno-zimowym.Magnez – wsparcie dla układu nerwowego i mięśniMagnez jest jednym z najważniejszych minerałów w organizmie – bierze udział w ponad 300 procesach enzymatycznych. Jego niedobór objawia się skurczami mięśni, drganiem powiek, nerwowością oraz trudnościami z zasypianiem. Stres i aktywność fizyczna zwiększają zapotrzebowanie na magnez, co sprawia, że wiele osób cierpi na jego deficyt, nawet nie zdając sobie z tego sprawy.Badania wskazują, że blisko 70% populacji nie dostarcza odpowiedniej ilości magnezu z dietą. Co ciekawe, w ciągu ostatnich 50 lat zawartość magnezu w warzywach i owocach spadła o około 10%, co wynika głównie z intensywnych metod uprawy i wyjałowienia gleby. Magnez znajdziemy w kakao, pestkach dyni, orzechach i pełnoziarnistych produktach, jednak osoby narażone na wysokie obciążenie psychiczne lub fizyczne mogą wymagać dodatkowego wsparcia w postaci suplementacji. Żelazo – niezbędne dla produkcji czerwonych krwinekNiedobór żelaza jest jednym z najczęściej występujących niedoborów na świecie i dotyka głównie kobiet w wieku rozrodczym oraz osób na dietach roślinnych. Bladość skóry, osłabienie, wypadanie włosów, bóle głowy i uczucie zmęczenia mogą wskazywać na niedostateczną ilość tego pierwiastka w organizmie. W bardziej zaawansowanych przypadkach dochodzi do niedokrwistości, która znacząco obniża jakość życia.Żelazo w produktach pochodzenia zwierzęcego (np. wątróbce, czerwonym mięsie) jest lepiej przyswajalne niż to występujące w roślinach, dlatego osoby na diecie wegańskiej i wegetariańskiej powinny zwrócić szczególną uwagę na uzupełnianie żelaza. Warto wiedzieć, że jego wchłanianie poprawia witamina C – dlatego sok pomarańczowy do posiłku bogatego w żelazo może zwiększyć jego przyswajalność nawet o 30%. Natomiast kawa i herbata zawierają związki, które utrudniają absorpcję tego minerału. Witamina B12 – niezbędna dla układu nerwowego i krwiotwórczegoWitamina B12 jest kluczowa dla funkcjonowania układu nerwowego oraz produkcji czerwonych krwinek. Jej niedobór prowadzi do objawów takich jak drętwienie kończyn, problemy z pamięcią, osłabienie i anemia. Co ciekawe, niedobory witaminy B12 mogą rozwijać się latami, ponieważ organizm magazynuje ją w wątrobie, ale gdy rezerwy się wyczerpią, skutki bywają poważne.B12 występuje wyłącznie w produktach pochodzenia zwierzęcego, dlatego osoby na diecie roślinnej są szczególnie narażone na jej niedobór. W przeszłości problem ten był mniej powszechny, ponieważ ludzie spożywali wodę ze źródeł naturalnych, w których znajdowały się bakterie syntetyzujące tę witaminę. Obecnie, z powodu filtracji wody i zmian w rolnictwie, konieczna jest suplementacja dla tych, którzy nie spożywają mięsa ani nabiału.Cynk – dla odporności i zdrowej skóryCynk jest pierwiastkiem kluczowym dla układu odpornościowego, zdrowia skóry oraz gojenia ran. Jego niedobór objawia się osłabieniem odporności, dłuższym gojeniem się ran, problemami skórnymi i osłabionymi włosami oraz paznokciami. Co ciekawe, cynk odgrywa również istotną rolę w funkcjonowaniu zmysłów smaku i węchu – osoby z niedoborem cynku często skarżą się na zaburzenia w odczuwaniu smaków.Nie wszyscy wiedzą, że zapotrzebowanie na cynk wzrasta w okresach zwiększonego stresu oraz podczas intensywnych ćwiczeń fizycznych. W organizmie nie ma dużych rezerw tego pierwiastka, dlatego jego regularne dostarczanie w diecie jest kluczowe. Cynk znajdziemy w mięsie, rybach, pestkach dyni i orzechach, jednak osoby na dietach roślinnych mogą mieć trudności z jego odpowiednią podażą.Niedobory witamin i minerałów są powszechne i mogą prowadzić do wielu problemów zdrowotnych. Warto zwracać uwagę na objawy, które wysyła organizm, i dbać o różnorodną dietę bogatą w wartościowe składniki odżywcze. W przypadku większego zapotrzebowania lub problemów z ich przyswajaniem, warto rozważyć odpowiednią suplementację. Profilaktyczne badania i świadome podejście do odżywiania mogą pomóc w uniknięciu poważniejszych konsekwencji zdrowotnych. Autorka: DOMINIKA MODRZEWSKA - dietetyk, akupunkturzystka i hirudoterapeutka
Przeczytaj artykuł
Immunoterapia chłoniaka nieziarniczego – przełomowe leczenie komórkami NK z niacynamidem
Niacynamid (witamina B3) wzmacnia terapię komórkami NK w leczeniu nowotworów krwiImmunoterapia w leczeniu chłoniaka nieziarniczego i innych nowotworów krwiOnkolodzy od lat starają się udoskonalić leczenie chłoniaka nieziarniczego (NHL) oraz innych nowotworów hematologicznych za pomocą immunoterapii. Wśród stosowanych metod znajdują się:• Przeciwciała monoklonalne, które atakują komórki nowotworowe.• Dożylne przetaczanie komórek NK (natural killer), czyli wyspecjalizowanej podgrupy limfocytów zdolnych do niszczenia komórek nowotworowych.Pomimo dużego potencjału terapeutycznego, metody te mają ograniczenia, szczególnie w zaawansowanych stadiach choroby.Przełom: Komórki NK wzmocnione niacynamidemNaukowcy z Uniwersytetu Minnesoty we współpracy z biotechnologiczną firmą z Jerozolimy odkryli, że komórki NK pochodzące od dawców mogą wykazywać znacznie większą skuteczność w zabijaniu komórek nowotworowych, jeśli zostaną hodowane w obecności niacynamidu (aktywnej formy witaminy B3).Dlaczego niacynamid?• Niacynamid (nikotynamid) to przyswajalna forma witaminy B3, która szybko przekształca się w NAD (dinukleotyd nikotynoamidoadeninowy).• NAD jest kluczowy dla funkcji mitochondriów, wspierając produkcję ATP (energii komórkowej) w komórkach układu odpornościowego.• Wzrost poziomu NAD powoduje wzrost cytotoksyczności komórek NK oraz zwiększoną produkcję cytokin zapalnych, co czyni je bardziej efektywnymi w eliminowaniu komórek nowotworowych.Pierwsze badanie kliniczne: Obiecujące wynikiPrzeprowadzono badanie kliniczne z udziałem 19 pacjentów z nawracającym lub opornym na leczenie chłoniakiem nieziarniczym i szpiczakiem mnogim. Pacjenci otrzymali:• Przeciwciała monoklonalne• Komórki NK hodowane w obecności niacynamiduWyniki:• 74% pacjentów wykazało pozytywną odpowiedź na terapię (14 na 19 osób).• 13 pacjentów osiągnęło pełną remisję.• 1 pacjent miał częściową odpowiedź na leczenie.• Komórki NK utrzymywały się w krwi, szpiku kostnym i guzach nawet przez dwa tygodnie po infuzji.• Terapia była dobrze tolerowana, bez poważnych skutków ubocznych.Szersze zastosowanie niacynamidu: Ochrona mitochondriów i układu sercowo-naczyniowegoPoza zastosowaniem w terapii nowotworowej, niacynamid wykazał również potencjał w poprawie przeżycia po zatrzymaniu krążenia:• W badaniach na zwierzętach niacynamid pomógł przywrócić aktywność enzymów zależnych od NAD w niedokrwionym mięśniu sercowym.• Oznacza to, że przywracanie poziomu NAD może być skuteczną strategią leczenia chorób związanych z dysfunkcją mitochondriów.Terapia NK wzmocniona niacynamidem to obiecujący przełom w immunoterapii nowotworów. Choć konieczne są dalsze badania, wstępne wyniki wskazują, że optymalizacja metabolizmu komórek odpornościowych poprzez zwiększenie poziomu NAD może poprawić skuteczność leczenia nowotworów.Bibliografia1. Cichotski F. i in. Nicotinamide enhances natural killer cell function and yields remissions in patients with non-Hodgkin lymphoma. Science Translational Medicine 2023; 15(75): 705.2. Zhu X. i in. Nicotinamide restores tissue NAD+ and improves survival in rodent models of cardiac arrest. PLoS One 2023; 18(9): e0291598.Autor: prof. Igor Bondarenko (tłumaczenie z języka angielskiego)
Przeczytaj artykuł
Witamina E – silny antyoksydant. Jak działa i czy chroni przed nowotworami?
Witamina E (tokoferole) to silny antyoksydant, który chroni komórki przed stresem oksydacyjnym i wspiera odporność. Jej regularne spożycie może zmniejszyć ryzyko chorób przewlekłych, w tym nowotworów. Badania wykazują, że witamina E pomaga neutralizować wolne rodniki, wspomaga działanie witaminy C, selenu i kwasu liponowego oraz chroni organizm przed stanami zapalnymi. Sprawdź, jakie są najlepsze źródła witaminy E, jak wpływa na zdrowie i dlaczego warto ją suplementować!
Przeczytaj artykuł
Jak leczyć GŁODEM?!
Głodówka lecznicza, znana również jako terapia postem, jest metodą stosowaną od wieków w różnych kulturach i tradycjach medycznych. Polega na świadomym i kontrolowanym ograniczeniu spożycia pokarmu na określony czas. Ta praktyka zdobyła na nowo uznanie dzięki rosnącym dowodom na jej korzyści zdrowotne, w tym poprawie wyników leczenia różnych schorzeń. W 2016 roku Japoński naukowiec Yoshinori Ohsumi otrzymał Nagrodę Nobla za odkrycia dotyczące mechanizmów autofagii, procesu komórkowego znacząco aktywowanego podczas głodówki, który odgrywa kluczową rolę w usuwaniu uszkodzonych komórek i regeneracji nowych.
Przeczytaj artykuł
Głodówka Lecznicza: Starożytna Praktyka w Świetle Nowych Badań
Już starożytni lekarze egipscy zauważyli, że ludzie żyją z jednej czwartej spożywanego pokarmu, a reszta przynosi korzyści lekarzom. Ta myśl wydaje się aktualna także dzisiaj. Problem nadmiernego odżywiania nie wynika wyłącznie z braku samokontroli, ale także z błędnej interpretacji sygnałów głodu przez nasz organizm.
Przeczytaj artykuł
TO WSPOMAGA ODCHUDZANIE!
W dobie wszechobecnych diet i trendów fitness, wiele osób poszukuje skutecznych metod na odchudzanie. Jednak klucz do efektywnego i zdrowego odchudzania leży nie tylko w ćwiczeniach i diecie, ale również w głębszym zrozumieniu naszego ciała i umysłu.
Przeczytaj artykuł
Post przerywany i błędy w jego stosowaniu.
Post przerywany oferuje wiele korzyści, ale aby je w pełni wykorzystać, należy unikać wspomnianych błędów. Rozsądne wprowadzanie zmian, słuchanie sygnałów ciała, odpowiednie odżywianie, dbałość o nawodnienie, zdrowe podejście do liczb, utrzymanie aktywności fizycznej oraz elastyczność w podejściu są kluczowe dla sukcesu. Pamiętaj, że każdy jest inny, a optymalne podejście do postu przerywanego może wymagać indywidualnego dostosowania.
Przeczytaj artykuł
Czym zajmuje się fizjoterapia dna miednicy?
Fizjoterapia ginekologiczna, urologiczna i anorektalna to wyspecjalizowane formy fizjoterapii, które koncentrują się na obszarze miednicy. Te terapie mają na celu pomóc osobom, które doświadczają bólu, dyskomfortu lub dysfunkcji w obrębie miednicy. W tym artykule przyjrzymy się, czym jest fizjoterapia ginekologiczna, urologiczna i anorektalna, na czym polega i jakie korzyści może przynieść pacjentom. Fizjoterapia Ginekologiczna Ten rodzaj terapii ma na celu pomóc kobietom, które doświadczają bólu, dyskomfortu lub dysfunkcji w okolicy miednicy. Fizjoterapia ginekologiczna może być stosowana w leczeniu różnych schorzeń, w tym: Ból miednicy. Jest częstym schorzeniem, które dotyka wielu kobiet. Może to być spowodowany różnymi czynnikami, w tym endometriozą, zrostami, bliznami, zapaleniem narządów miednicy mniejszej, dysbiozą w obrębie sromu, skutkiem urazów, nadużyć, konsekwencją zabiegów, naświetlań tej okolicy w związku terapią onkologiczną, a także dysfunkcją mięśni, nerwów, naczyń krwionośnych i limfatycznych dna miednicy. Fizjoterapia ginekologiczna może pomóc złagodzić ból miednicy poprzez reedukację mięśni dna miednicy i poprawę przepływu krwi i limfy w tym obszarze. Może objawiać się vulvodynią - bólem w obrębie sromu, vestibulodynią - bólem przy wejściu do pochwy, vaginizmem - bólem genitalno-miednicznym oraz zaburzeniem penetracji, coxycodynią - bólem w obrębie kości guzicznej, a także bólami miesiączkowymi, owulacyjnymi i innymi w obrębie narządu rodnego i miednicy mniejszej. Inkontynencja jest stanem, który dotyka wiele kobiet, szczególnie tych, które rodziły lub są w okresie okołomenopauzalnym i pomenopauzalnym, ale coraz częściej dotyka młodych kobiet w okresie rozrodczym. Kojarzona często z osłabionymi mięśniami dna miednicy lecz często hipertonia tej okolicy może ujawniać podobne symptomy. Osoby chore na choroby neurologiczne czy onkologiczne również doświadczają problemów z kontynencją. Kluczowa jest wtedy dokładna diagnostyka oraz wykonanie testów mięśniowych. Pamiętajmy, że mimowolne gubienie moczu, gazów, czy kału nie jest sytuacją fizjologiczną. Uczucie niekompletnego opróżnienia pęcherza, parcie na pęcherz, pęcherz nadreaktywny, słaby strumień moczu, czy zaparcia lub uczucie nie kompletnego wypróżnienia to sytuacje, których nie należy bagatelizować. Często korekcja nawyków toaletowych pozwala poczuć wielką zmianę. Do wypadania dochodzi gdy mięśnie, ścięgna i więzadła, podtrzymujące narządy miednicy, ulegają osłabieniu. To obniżenie lub wypadanie narządów miednicy mniejszej czyli stan, w którym narządy miednicy (takie jak macica, ściany pochwy, pęcherz moczowy lub odbytnica) opadają do kanału pochwy. Może to powodować dyskomfort i ból, ale też szereg innych konsekwencji. Fizjoterapia ginekologiczna może pomóc złagodzić wypadanie poprzez wzmocnienie mięśni dna miednicy i poprawę podparcia narządów miednicy. Fizjoterapia ginekologiczna jest kluczowa również przed zabiegami w zaburzeniach statyki narządu rodnego, zarówno tych z dostępu brzusznego jak i pochwowego. W przypadkach obniżenia narządu w stopniu I i II fizjoterapeuta może dobrać odpowiedni rodzaj pessaru lub specjalnych tamponów wspomagających statykę jak i proces rehabilitacji. Przygotowanie do ciąży, fizjoterapia kobiet w ciąży oraz we wczesnym i późnym okresie połogu. Fizjoterapeuta uroginekologiczny to specjalista, który pomoże dokładnie przygotować organizm kobiety do ciąży i poprowadzi do momentu rozwiązania. Dokonuje analizy ogólnego stanu zdrowia i na tej podstawie pomaga zwalczać dolegliwości, np. takie jak np. rwa kulszowa. Zajmuje się również profilaktyką rozejścia mięśnia prostego brzucha oraz objawami rozejścia spojenia łonowego. Fizjoterapeuta uroginekologiczny dobiera także właściwą aktywność ukierunkowaną na pracę z układem oddechowym i pomaga kobiecie przygotować mięśnie do wysiłku, aby poród był bezpieczny i bez niepotrzebnych komplikacji. Ważne jest w tym przypadku, aby nauczyć się rozluźniać mięśnie i regulować rytm oddechowy. Podczas konsultacji fizjoterapeuta dokładnie tłumaczy pacjentce, jak najlepiej przygotować się do porodu, jakie ćwiczenia robić i na co zwrócić szczególną uwagę. Fizjoterapia Urologiczna Fizjoterapia urologiczna to specjalistyczna forma fizjoterapii, która koncentruje się na układzie moczowym. Ten rodzaj terapii ma na celu pomóc osobom, które doświadczają dysfunkcji układu moczowego, takich jak nietrzymanie moczu, ból w obrębie dna miednicy, niezapalne choroby prostaty, fizjoterapię po operacjach prostalektomii, problemy z erekcją i innymi zaburzeniami seksualnymi, zatrzymanie moczu. Fizjoterapia urologiczna może być stosowana w leczeniu różnych schorzeń, w tym: bólu miednicy, o zmiennym natężeniu w podbrzuszu, mosznie, jądrach, kroczu i udach – CPPS, nietrzymaniu moczu, pęcherzu nadreaktywnym oraz parciach naglących, zaburzeniach erekcji i potencji, chorobie Peyroniego, zaburzeniach płodności, żylakach powrózka nasiennego i wodniakach jąder, trudnościchi w oddaniu moczu i zaleganiu moczu. Problemy w obrębie dna miednicy u mężczyzn mają nieco inne podłoże niż u kobiet. Najczęściej są następstwem zabiegów leczenia raka prostaty, jąder czy pęcherza moczowego, nieswoistych zapaleń prostaty, neuralgii nerwu sromowego, problemami z kręgosłupem, urazami, chorobami demielinizacyjnymi, hard faccid sydrome (bolesność, skrócenie lub stwardnienie prącia), chorobą Peyroniego (choroba tkanki łącznej prącia, objawiająca się stwardnieniem ciał jamistych). Odpowiednio prowadzona fizjoterapia urologiczna na etapie przedoperacyjnym i następnie kontynuowana po zabiegu zwiększa znacząco szansę na poprawę kontynencji, jak i funkcji seksualnych. Fizjoterapia urologiczna ma na celu reedukację nawyków związanych z mikcją, w tym również toaletowych. Według doniesień naukowych u mężczyzn z problemami w obrębie gruczołu krokowego oraz schorzeniami dolnych dróg moczowych wskazane jest przyjmowanie pozycji siedzącej podczas mikcji celem zmniejszenia obciążenia dna miednicy i ułatwienia mikcji. Fizjoterapia anorektalna Fizjoterapia anorektalna to specjalistyczna forma fizjoterapii, która koncentruje się na okolicy końcowego odcinka jelita grubego, odbytnicy i odbytu. Ten rodzaj terapii ma na celu pomóc osobom, które doświadczają bólu, dyskomfortu lub dysfunkcji w tym obszarze. Fizjoterapię anorektalną można stosować w leczeniu różnych schorzeń, w tym: Nietrzymanie gazów i stolca. Nietrzymanie gazów lub/i stolca to stan, w którym dana osoba nie jest w stanie kontrolować wypróżnień oraz gazów. Może to być spowodowane różnymi czynnikami, w tym uszkodzeniem nerwów lub osłabieniem mięśni. Zaparcia. Zaparcia są częstym schorzeniem, które dotyka wiele osób. Mogą być spowodowane różnymi czynnikami, w tym niewłaściwą dietą, odwodnieniem, osłabieniem mięśni, wzdęciami, bólami przy wypróżnieniu, czy żylakami odbytu oraz bolesnymi hemoroidami. Ból miednicy. Ból miednicy jest częstym schorzeniem, które może dotyczyć zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Fizjoterapia anorektalna zazwyczaj obejmuje połączenie ćwiczeń, terapii manualnej i reedukacji zachowań toaletowych. Pacjentów można uczyć ćwiczeń wzmacniających mięśnie w okolicy odbytu i odbytu. Terapia manualna może obejmować masaż lub rozciąganie mięśni miednicy. Edukacja może obejmować porady dotyczące zmiany postawy, oddychania i stylu życia, które mogą pomóc w poprawie zdrowia i jakości życia pacjentów. Fizjoterapeuci tej dziedziny mają do dyspozycji wiele, oprócz umiejętności palpacyjnych, narzędzi diagnostycznych tj. elektromiografia, manometria anorektalna, Biofeedback anorektalny, EMGBiofeedback, czy ultrasonografia. Ponadto fizjoterapia obejmuje indywidualnie dobrany trening mięśni dna miednicy, poprzedzony diagnostyką z wykorzystaniem elektromiografii, czy USG z sonofeedbackiem i badaniem fizykalnym. Badanie na potrzeby fizjoterapii urologicznej, ginekologicznej i anorektalnej, jak i diagnostykę EMG i elektrostymulację wykonuje się u mężczyzn per rectum – przez odbytnicę, u kobiet przez pochwę (często z użyciem wziernika pochwowego) lub/i odbytnicę. Podobnie jak w terapii kobiet, zwracamy uwagę na prawidłową postawę, odpowiedni tor i sposób oddychania, staramy się modyfikować czynniki ryzyka i wpływać na nawyki upośledzające funkcje układów. Ważne aby pamiętać, że praca z pacjentem z problemami dna miednicy to praca kompleksowa – zespołowa – wymaga ścisłej współpracy m.in. lekarza urologa i/lub onkologa, fizjoterapeuty, psychologa, seksuologa, a w przypadku pracy z pacjentami z obciążonym wywiadem onkologicznym również psychoonkologa. Karolina Olszewska
Przeczytaj artykuł
Selen
Selen to śladowy minerał w diecie człowieka. Śladowa jest również wiedza w społeczeństwie na temat wpływu tego pierwiastka na ludzkie zdrowie. Zdecydowanie nie cieszy się taką popularnością jak magnez, czy cynk, choć jest równie niezbędny w naszej diecie. Wiedzę o istnieniu selenu ludzkość posiadła już ponad 2 wieki temu, kiedy to został wyizolowany przez szwedzkiego chemika Jacoba Brezeliusa. Co więcej wiemy o nim teraz? Przede wszystkim to, że jest niezbędnym składnikiem enzymów biorących udział w procesach oksydoredukcyjnych oraz cytochromu, dzięki którym chroni błony komórkowe, a więc i same komórki, przed stresem oksydacyjnym. Stąd też wynika jego korzystny wpływ na układ immunologiczny. Osoby dotknięte jakimkolwiek zaburzeniem pracy tarczycy z pewnością zetknęły się z informacją na temat jego kluczowej roli w metabolizmie hormonów tego gruczołu. Problem męskiej niepłodności pozwolił zwrócić uwagę na rolę selenu w prawidłowej spermatogenezie, gdzie składnik ten jest konieczny do powstania plemników o prawidłowej budowie i pożądanej ruchliwości. Mniej znane właściwości selenu to wpływ na prawidłowe funkcjonowanie układu mięśniowego, w tym mięśnia sercowego. Są one na tyle istotne, że w regionach świata narażonych na skrajnie niedobory tego pierwiastka, mamy do czynienia ze specyficzną kardiomiopatią (choroba Keshan). Znajdziemy również informacje potwierdzające wpływ na niską masę urodzeniową noworodków, których matki wykazywały niedobory tego mikroelementu. Ciekawe są doniesienia na temat wpływu selenu na układ nerwowy, gdzie niedobory objawiają się spadkami nastroju. I wreszcie, związany z działaniem antyoksydacyjnym, wpływ na rozwój/zahamowanie niektórych chorób nowotworowych, np.: raka prostaty, płuc czy jelita grubego. Niedobory selenu mogą objawiać się poprzez: - wypadanie włosów i łamliwość paznokci, - zaburzenia ze strony układu nerwowego (obniżony nastrój, stany depresyjne), - uczucie zmęczenia, - osłabienie mięśni szkieletowych i mięśnia sercowego, - osłabioną odporność, - nieprawidłowości pracy tarczycy, - zaburzenia męskiej płodności. Gdzie szukać selenu? Pierwiastek jest pobierany z gleby przez rośliny, które stają się pokarmem dla zwierząt roślinożernych. Teoretycznie więc, zarówno pokarm zwierzęcy, jak i roślinny może być jego źródłem. Pokarmy polecane przy niedoborach to najczęściej: podroby (nerki), jaja, nabiał, ryby morskie, grzyby, czosnek oraz orzechy brazylijskie. Te ostatnie, powszechnie uznawane za najbogatsze źródło, nie pochodzą oczywiście z naszego regionu, a kupując je możemy nie mieć 100% pewności, czy rzeczywiście pochodzą z obszarów zasobnych w ten pierwiastek. W praktyce, w polskiej szerokości geograficznej, mamy do czynienia z niską zawartością selenu w glebie, która wynika z położenia geograficznego. Skały, z których powstaje gleba na naszych rodzimych obszarach, są bardzo ubogie w selen. Dodatkowo kwaśny charakter tych gleb utrudnia roślinom absorbcję wspomnianego minerału. Rozwiązaniem na uzupełnienie niedoborów może okazać się suplementacja. W preparatach dostępnych na rynku znajdziemy zarówno formy organiczne (l-selenometionina), jak i nieorganiczne, np.: selenian sodu. Dzienna zalecana norma spożycia selenu dla osób dorosłych została określona na poziomie 55 mcg. Natomiast suplementy mogą zawierać dawkę blisko czterokrotnie wyższą,do 200 mcg. Suplementując selen warto pamiętać, że jest on dla człowieka pierwiastkiem śladowym, a to oznacza, że pomiędzy dawką terapeutyczną, a toksyczną jest niewielka różnicą. Dlatego też, mimo potencjalnych niedoborów, decydując się na suplementację, należy stosować ją bardzo rozważnie, zgodnie z sentencją Paracelsusa Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną. Tylko dawka czyni, że dana substancja nie jest trucizną. Marta Wcześniak BIBLIOGRAFIA: Piotrowska „Zawartość selenu w uprawnych glebach Polski ”, Roczniki Gleboznawcze T XXXX, Nr 1, Warszawa 1984 Golonko, B. Matejczyk „Dwa oblicza selenu, wybrane aspekty aktywności biologicznej selenu” Civil and Enviromental Engineering 9 (2018) Ratajczak, M. Gietka-Czemel „Rola Selenu w organizmie człowieka” Postępy Nauk Medycznych 2016 XXXIX(12) Uchwała NR 7/2021 Zespołu ds. Suplementów Diety z dn. 28.10.2021
Przeczytaj artykuł
