Jak podaje American Cancer Society do jednych z najczęstszych skutków ubocznych onkoterapi należą wyniszczenia komórek jamy ustnej i przewodu pokarmowego, dlatego po przejściu chemio- i radioterapii pacjenci często muszą zmierzyć się z wyzwaniami dotyczącymi funkcjonowania dróg pokarmowych i wchłaniania składników odżywczych. Właśnie dlatego właściwe żywienie odgrywa kluczową rolę w procesie rekonwalescencji oraz poprawie jakości życia. Polskie Towarzystwo Gastroenterologii opracowuje standardy opieki gastroenterologicznej dla pacjentów, którzy przeszli chemio- i radioterapie. Istnieje więc kilka kluczowych aspektów, na które pacjenci powinni zwrócić uwagę.
Pierwszym aspektem jest utrzymanie zrównoważonej diety. Pacjenci powinni dbać o odpowiednie nawodnienie i spożywać różnorodne składniki odżywcze, takie jak białko, błonnik, witaminy i minerały.
Błonnik pokarmowy odgrywa ważną rolę w regulacji trawienia i zapobieganiu zaparciom, dlatego pacjenci powinni skupić się na spożywaniu pokarmów bogatych w błonnik, takich jak warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe i rośliny strączkowe. Można również wyselekcjonować źródła błonnika rozpuszczalnego w wodzie żeby zredukować ewentualne niepożądane objawy z jego nadmiaru jak np. wzdęcia. Źródłem takiego błonnika mogą być np. nasiona babki jajowatej, które zaleca się w terapii zespołu jelita drażliwego.
Kontrolowanie spożycia białka jest również istotne, ponieważ jest ono niezbędne do naprawy tkanek i odbudowy organizmu. Pacjenci powinni włączyć do swojej diety źródła wysokiej jakości białka, takie jak chude mięso, ryby, jaja, orzechy, nasiona i wyselekcjonowane produkty mleczne.
Wyjątkową grupą chorych onkologicznie, u których w szczególny sposób należy zwrócić uwagę na aspekty żywieniowe są chorzy z niedrożnością górnego odcinka przewodu pokarmowego. Odżywianie u takich pacjentów odbywa się często przez gastrostomię PEG. Problematykę tych chorych przybliżę w kolejnych artykułach.
Biorąc pod uwagę różnorodność składników odżywczych, które powinni spożywać pacjenci po radio- i chemioterapii, należy zwrócić uwagę na pogorszenie wchłaniania tych składników oraz apetytu w trakcie i po leczeniu onkologicznym. Warto rozważyć uzupełnienie codziennych posiłków o płynne preparaty wysokoodżywcze, które w małej objętości dostarczają dużo łatwo przyswajalnych składników.
Kolejnym aspektem jest obserwacja objawów. Pacjenci powinni skonsultować się z gastroenterologiem w przypadku wystąpienia objawów takich jak:
- ból brzucha
- nudności
- wymioty
- biegunka
- osłabienie, utrata masy ciała,
- wypadanie włosów, łamliwość paznokci
- osłabienie układu odpornościowego
Powyższe dolegliwości mogą wskazywać na niedobory żywieniowe i nie należy ich lekcewarzyć. Specjalista pomoże ustalić diagnozę i zalecić odpowiednie środki zaradcze.
Rozwijane są zarówno europejskie, jak i ogólnoświatowe standardy opieki gastroenterologicznej dla pacjentów po terapiach onkologicznych. Obejmują one monitorowanie funkcji jelit pacjentów i dostosowywanie leczenia w zależności od potrzeb, aby zapobiegać ewentualnym powikłaniom. Dodatkowo, pacjenci mogą otrzymywać leki lub suplementy, które wspomagają trawienie i wchłanianie składników odżywczych.
Uwaga! Podkreślana jest konieczność kompleksowej opieki multidyscyplinarnej, obejmującej gastroenterologów, onkologów, dietetyków i psychologów, w celu zapewnienia wszechstronnego wsparcia w rekonwalescencji. Indywidualne podejście jest niezwykle istotne, aby gastroenterolodzy mogli dostosować terapię i zalecenia dietetyczne do indywidualnych potrzeb i preferencji pacjentów!
AUTOR:
Adam Trzciński
LEKARZ GASTROENTEROLOG
