Edukacja
Lek czy suplement diety? Co wybrać?
Panie Magistrze poproszę magnez „w formie LEKU”. Takim zwrotem często rozpoczyna się rozmowa przy okienku aptecznym. Następnie pacjent rozpoczyna długą analizę składu i opakowania, aby być w 100% przekonany, że nie znajdzie na nim napisu „suplement diety”. Farmaceuta często unika konwersacji na ten temat, ale mimo to powinien być przygotowany do rozmowy z pacjentem. Problem rozróżnienia i porównania leków i suplementów diety jest dosyć trudny. Obie kategorie produktów stoją na sąsiadujących ze sobą stanowiskach, mają podobny skład, a często taki sam. Na czym polega więc zagadka i dlaczego pacjenci tak usilnie starają się nabyć właśnie lek, a nie suplement diety? Zacznijmy może od poszczególnych definicji. Produktem leczniczym - jest substancja lub mieszanina substancji, przedstawiana jako posiadająca właściwości zapobiegania lub leczenia chorób występujących u ludzi lub zwierząt lub podawana w celu postawienia diagnozy lub w celu przywrócenia, poprawienia lub modyfikacji fizjologicznych funkcji organizmu poprzez działanie farmakologiczne, immunologiczne lub metaboliczne. (Prawo Farmaceutyczne z dnia 6 września 2001 roku, Rozdział 1 Art.2 Pkt 32.) Z definicji zawartej w ustawie jasno wynika że lek (produkt leczniczy) zapobiega chorobom, leczy je, poprawia lub modyfikuje funkcje fizjologiczne organizmu. Natomiast: Suplement diety – środek spożywczy, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin lub składników mineralnych lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub inny fizjologiczny, pojedynczych lub złożonych, wprowadzany do obrotu w formie umożliwiającej dawkowanie, w postaci: kapsułek, tabletek, drażetek i w innych podobnych postaciach, saszetek z proszkiem, ampułek z płynem, butelek z kroplomierzem i w innych podobnych postaciach płynów i proszków przeznaczonych do spożywania w małych, odmierzonych ilościach jednostkowych, z wyłączeniem produktów posiadających właściwości produktu leczniczego w rozumieniu przepisów prawa farmaceutycznego. (U S T AWA z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, DZIAŁ I, Art.3 pkt.3, ppk39) Jak wynika z tej definicji suplement diety to środek spożywczy, który ma uzupełnić normalną dietę w witaminy, minerały i „inne” substancje. Na pierwszy rzut oka widać różnicę, ale czy na pewno? Przyglądając się ostatniej części definicji: z wyłączeniem produktów posiadających właściwości produktu leczniczego w rozumieniu przepisów prawa farmaceutycznego dochodzimy do punktu, w którym nie sposób odróżnić suplement diety od leku. Jaka jest bowiem różnica pomiędzy produktem leczniczym zawierającym 2000 j.m. witaminy D3 w postaci cholekalcyferolu, a suplementem diety zawierającym dokładnie to samo w takiej samej postaci, ale w kapsułkach? Różnic pomiędzy lekiem a suplementem diety jest kilka, ale żadna ze stron nie osiąga jednoznacznej przewagi konkurencyjnej. Pierwsza sprawa dotyczy aspektów prawnych. Różne instytucje zajmują się rejestracją obu grup produktów. Rejestracją leków zajmuje się URL (Urząd Rejestracji leków). Dokonuje tego na podstawie wielu badań i certyfikatów. Natomiast dopuszczeniem do obrotu na terenie kraju zajmuje się już Główny Inspektor Farmaceutyczny. Również suplementy diety rejestrowane są urzędowo za sprawą Głównego Inspektora Sanitarnego (GIS) na podstawie złożonego przez przedsiębiorcę wniosku. Nie jest więc prawą, że suplementy nie są objęte kontrolą, ponieważ GIS może odmówić rejestracji lub w wypadku niepewności może poprosić o opinię URL. Procedura rejestracji suplementów diety jest krótsza i łatwiej ją przeprowadzić, dlatego wielu producentów leków kolejne swoje produkty rejestrują właśnie w tej kategorii. Druga sprawa to dawki poszczególnych składników. Opierając się na definicjach dawki substancji w leku wykazują działanie lecznicze lub zapobiegające, natomiast w suplemencie są one odżywiające. Nie mniej zaskakujący jest fakt istnienia witaminy C – leku w dawkach 200 i 500 mg w obecności tej samej witaminy – suplementu w dawkach 1000 i 2000 mg. Pojawiają się pytania o faktyczne zapotrzebowanie organizmu, dawkę wywołującą działanie lecznicze lub odżywcze, a także dawkę zbyt dużą, aby była bezpieczna. Kolejny aspekt dotyczy pochodzenia składników zawartych w produktach. Ze względu na duże wymogi standaryzacyjne i czystość substancji w produktach leczniczych stosuje się często substancje syntetyczne, uzyskane na drodze reakcji chemicznych. Suplementy diety zawierają często składniki pochodzenia naturalnego, co wydaje się rozwiązaniem zdrowszym i bardziej dopasowanym do żywego organizmu. Zawierają też składniki roślinne i ich wyciągi. Niekiedy w suplementach diety zawarte są składniki roślin, których nie spotykamy w naszym klimacie i w Europie, a które mają udowodniony pozytywny wpływ na zdrowie i kondycję. Kolejne różnice dotyczą promocji i reklamy. Żadne elementy opakowania, nazwy, reklamy suplementów nie mogą sugerować właściwości leczniczych. Każde opakowanie ponadto musi posiadać opis „SUPLEMENT DIETY”. Każdego dnia jesteśmy atakowani reklamami leków i suplementów tak, że trudno rozeznać się co i czy warto zakupić, aby wspomóc swoje zdrowie. Każdego dnia spożywamy dużą ilość leków i suplementów diety. Wynika to z tego, że dostępność suplementów jest bardzo duża, nasilona jest reklama w środkach przekazu, a społeczeństwo nauczone jest reagowania na zmiany w swoim zdrowiu poprzez zakup kolejnych preparatów. Suplementy służą poprawie kondycji, włosów, paznokci, skóry, oczu, stawów itd. Suplementujemy witaminy, minerały i zioła korzystając z produktów wieloskładnikowych. Dlatego istotnym jest aby poznać dokładnie skład danego preparatu. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że w kilku preparatach znajdą się takie same składniki i poprzez przyjmowanie całej gamy środków dostarczymy za wysokie dawki wspomnianych witamin czy minerałów. Warto też pamiętać, że najważniejszym źródłem suplementacyjnym jest żywność, czyli to co spożywamy. Jak zatem należy podejść do stosowania suplementów aby było to bezpieczne? Pamiętajmy o tym, że wybór leku jako formy bezpiecznej nie zawsze zaspokoi potrzeby żywieniowe i zdrowotne organizmu. Z drugiej jednak strony nie wszyscy producenci suplementów spełniają normy jakościowe wytwarzanych produktów. Biorąc całe to podsumowanie pod uwagę należy trzymać się kilku reguł aby osiągnąć odpowiedni efekt żywieniowy przy jednoczesnym zachowaniu bezpieczeństwa. Oto reguły, którymi warto się kierować Wybierajmy suplementy z wyższej półki – jest kilka wiodących firm na rynku. Niektóre z nich znaleźć można na naszej stronie internetowej. Firmy posiadające bogate doświadczenie, certyfikowane produkty i standardy produkcyjne typu GMP, ISO itp. Najkorzystniejszą ofertę posiadają firmy, które we własnym zakresie uprawiają zioła lecznicze i produkują składniki witaminowo-mineralne w miejsce masowego zakupu od dostawców. Stosujmy tylko te substancje, które są nam potrzebne – najlepiej dobór składników ustalić ze specjalistą. Nie stosujmy suplementów z rekomendacji osób postronnych. Niezwykle ważny jest odpowiedni dobór suplementów w chorobach onkologicznych jak i terapiach poonkologicznych. Wiele składników posiada zdolność do stymulacji nadmiernego wzrostu komórek. Jeżeli to możliwe, stosujmy preparaty jednoskładnikowe lub kilkuskładnikowe. Unikniemy wtedy możliwości zdublowania dawek tej samej substancji. Zapytajmy specjalistę kiedy i jak przyjmować dany produkt. Często wchłanialność substancji i działanie całego preparatu zależy od pory dnia czy posiłku, który przyjmujemy. W świetle tych założeń uważam, że stosowanie suplementów diety może być bezpieczne i przynosić dobre rezultaty. Wybierając wyłącznie produkty lecznicze nie osiągniemy długofalowych efektów i widocznych rezultatów. Dobrze zbalansowanym i przemyślanym połączeniem leku i suplementu diety można osiągnąć bardzo dobre rezultaty. Stosujmy leki, które są dla nas niezbędne, stosujmy suplementy diety, których nam potrzeba, ale nie zapominajmy o prawidłowym odżywczym jedzeniu, w tym owoców i warzyw. Krzysztof Juszkiewicz
Przeczytaj artykuł
Kiedy warto udać się do gastroenterologa?
Zdrowie układu pokarmowego odgrywa kluczową rolę w ogólnym stanie zdrowia jednostki. Nasz układ pokarmowy nie tylko odpowiada za przyswajanie składników odżywczych, ale również pełni istotną funkcję w układzie odpornościowym i metabolizmie. Jednakże, jego nieprawidłowe funkcjonowanie może prowadzić do różnorodnych problemów zdrowotnych. Dlatego też, zrozumienie znaczenia zdrowia układu pokarmowego i świadomość sygnałów, które mogą wskazywać na konieczność konsultacji z gastroenterologiem, są niezwykle istotne dla zachowania pełni zdrowia i dobrego samopoczucia. Objawy, które mogą wskazywać na potrzebę wizyty u gastroenterologa, są zwykle związane z dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi i mogą być różnorodne. Wśród nich wyróżnia się: Ból brzucha, który może występować w różnych miejscach i mieć różny charakter (tępy, kłujący, skurczowy). Jeśli ból utrzymuje się przez dłuższy czas lub pojawia się regularnie, może to być sygnał, że istnieje problem w układzie pokarmowym, który wymaga oceny specjalisty. Zgaga, czyli uczucie palenia lub pieczenia w okolicy przełyku i klatki piersiowej. Jej częste występowanie może wskazywać na chorobę refluksową przełyku, czyli cofanie się do niego treści żołądkowej, prowadzące do uszkodzenia błony śluzowej. Nawracające uszkodzenia i stany zapalne, predysponują do procesów nowotworowych, dlatego szybsza diagnoza i rozpoczęcie leczenia wiążą się z lepszym rokowaniem. Wzdęcia, nudności, wymioty, biegunka lub zaparcia mogą wskazywać na różne schorzenia, takie jak zespół jelita drażliwego, choroba zapalna jelit, infekcje jelitowe lub inne zaburzenia trawienia. Nagła i niezamierzona utrata masy ciała. Jeżeli zauważalnie traci się na wadze pomimo utrzymania normalnego apetytu i zdrowego tylu życia, może to być powód do konsultacji z gastroenterologiem. Utrata masy ciała może być spowodowana różnymi schorzeniami układu pokarmowego, takimi jak choroba zapalna jelit, celiakia, rak jelita grubego lub inne poważne zaburzenia, jednakże przyczyną może być również choroba nowotworowa. Zmiany w konsystencji stolca mogą być istotnym sygnałem innych niż nowotworowe problemów zdrowotnych. W przypadku obserwacji ciągłej biegunki lub zaparć, a także zmiany koloru, konsystencji lub wyglądu stolca, zaleca się konsultację z gastroenterologiem. To może sugerować nie chorobę nowotworową a problemy, takie jak zespół jelita drażliwego, choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego lub inne schorzenia, co wymaga wykonania diagnostyki w gabinecie lekarskim. Występowanie chorób nowotworowych układu pokarmowego w rodzinie. Aktualnie obowiązują i nadal są rozwijane odrębne zalecenia dla takich pacjentów. Obejmują one najczęściej sugestie odnoszące się do przyspieszonych badań wykrywających wczesne sygnały tych schorzeń oraz wykonywanie rozszerzonego panelu badań genetycznych. W związku z tym, obecność chorób o charakterze nowotworowym lub autoimmunologicznym w rodzinie powinna skłonić innych krewnych do podjęcia odpowiednich działań profilaktycznych i monitorowania swojego zdrowia. Czynniki środowiskowe, takie jak dieta, styl życia, czynniki stresowe czy infekcje, również odgrywają istotną rolę w występowaniu nowotworów układu pokarmowego. Nawyki żywieniowe i styl życia mogą być podobne w rodzinach, co przyczynia się do podobnego środowiska, które może sprzyjać rozwojowi tych schorzeń. Regularne badania oraz stosowanie zdrowych nawyków żywieniowych i stylu życia mogą pomóc w zapobieganiu lub wczesnym wykrywaniu tych chorób. UWAGA! W przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów, niezwykle ważne jest, aby nie zwlekać z wizytą u gastroenterologa. Wczesne rozpoznanie i leczenie poważnych problemów układu pokarmowego, w tym choroby nowotworowej, mogą mieć kluczowe znaczenie dla dalszego prowadzenia zdrowego życia. Adam Trzciński
Przeczytaj artykuł
Dieta przeciwnowotworowa – czy istnieje dieta cud?
Rosnąca świadomość społeczeństwa w zakresie wpływu stylu życia na zdrowie sprawia, że w sytuacji zwiększonego obciążenia ryzykiem nowotworu lub doświadczając choroby onkologicznej w najbliższym otoczeniu szukamy sposobu, który pomoże nam uchronić się przed rakiem. Obok uzmysłowienia sobie potrzeby wczesnej diagnostyki, często jednym z pierwszych skojarzeń jest to dotyczące zmiany dotychczasowego stylu życia, w tym nawyków żywieniowych. I słusznie, bo zgodnie z danymi opublikowanymi przez Światową Organizację Zdrowia, aż 30-40% wszystkich przypadków nowotworów można byłoby uniknąć poprzez rezygnację z używek (nikotyna, alkohol), poprawę jakości diety, zwiększenie aktywności fizycznej oraz kontrolę nad utrzymaniem prawidłowej masy ciała. Na czynniki dietetyczne, jako istotne w prewencji nowotworów, zwróciła uwagę także Fundacja Badań nad Rakiem (WCRF), która aż 8 z 10 głównych rekomendacji profilaktyki raka poświęciła elementom powiązanym z dietą. Podobnie, World Cancer Report 2020 zaznacza, że w dietoprofilaktyce nowotworów znaczenie odgrywa zarówno ilość (np. wartość energetyczna, zawartość błonnika pokarmowego), jak i jakość zjadanych produktów spożywczych i posiłków. Czy istnieje zatem jeden uniwersalny model diety przeciwnowotworowej? Poszukując odpowiedzi na to pytanie, wiele osób gubi się w gąszczu informacji dostępnych w Internecie czy popularnych mass mediach. Duża liczba publikacji w tej tematyce, powielane mity dietetyczne czy niepoparte dowodami naukowymi zalecenia żywieniowe utrudniają podjęcie decyzji co do wyboru optymalnej diety. Zdarza się również, iż natrafić można na rekomendacje żywieniowe, które nie dość że nie mają uzasadnienia, to wręcz stanowić mogą zagrożenie dla zdrowia osób je stosujących, jak np. w przypadku diet wysoce restrykcyjnych, eliminujących wybrane makroskładniki diety lub znacznie odbiegających od zasad tzw. racjonalnego odżywiania. Dlatego, w pierwszej kolejności należy wyraźnie zaznaczyć, iż dieta przeciwnowotworowa to sposób żywienia, który z jednej strony dostarcza składników o potencjalne ochronnym, a z drugiej - ogranicza lub nawet eliminuje te o udowodnionym działaniu karcinogennym. To model diety, który nie jest specyficzny i ograniczony tylko do choroby nowotworowej, ale służy poprawie stanu zdrowia ogółu populacji, np. jednocześnie chroni przed rozwojem otyłości, chorób układu krążenia, czy cukrzycy typu 2. W przeciwieństwie też, do wysoce-zindywidualizowanych założeń żywieniowego wsparcia terapii onkologicznej (bo nie istnieje też dieta, która sama w sobie „leczy z raka”), główne zasady diety przeciwnowotworowej mają zastosowanie w wielu sytuacjach klinicznych, mogą być stosowane przez szerokie grono odbiorców i co ważne, są bezpieczne. Zasady diety przeciwnowotworowej w pigułce Aktualny stan wiedzy naukowej pozwala wnioskować, że najkorzystniejszy w tym aspekcie jest wzorzec diety opartej w głównej mierze na produktach roślinnych, obfitujący w produkty z pełnego ziarna, warzywa nieskrobiowe, owoce i nasiona roślin strączkowych. To właśnie produkty roślinne są głównym źródłem substancji o działaniu antykarcinogennym i zmniejszającym ryzyko wznowy – błonnika pokarmowego, witamin i minerałów oraz bioaktywnych substancji naturalnych, w tym: fitoestrogenów, polifenoli, fitosteroli czy monoterpen. WCRF zaleca, by produkty roślinne spożywać minimum w 5 głównych posiłkach, oraz by ich ilość w ciągu dnia nie była mniejsza niż 400g. W przypadku błonnika pokarmowego – jego dobowe spożycie nie powinno być niższe niż 30g. Wedle WCRF znacznemu ograniczeniu w diecie powinny podlegać produkty odzwierzęce – głównie mięso czerwone. Jego konsumpcja nie powinna przekraczać 3 porcji na tydzień (350-500 gram na tydzień). Do niezbędnego minimum należy zredukować spożycie mięsa przetworzonego, a jeśli to możliwe całkowicie wykluczyć z diety tego typu produkty spożywcze. W prawdzie dieta przeciwnowotworowa nie zakłada rezygnacji z nabiału, mięsa drobiowego czy ryb, jednak wyraźnie wskazuje, że ich udział w całodziennym jadłospisie nie może dominować nad ilością produktów roślinnych. Podobnie jak w „zdrowej, racjonalnej diecie” osobom chcącym zmniejszyć ryzyko nowotworzenia poleca się znaczne ograniczenie lub nawet rezygnację ze spożycia żywności przetworzonej, o wysokiej zawartości tłuszczów nasyconych i typu „trans” oraz cukru. Wykluczenie słodzonych napojów z diety to kolejna cecha diety antynowotworowej. Napoje te, dostarczając cukrów prostych, jednocześnie zwiększają ilość spożywanych kalorii i skutkują wzrostem zawartości tkanki tłuszczowej w organizmie. Wiele wcześniejszych badań dowiodło, że część nowotworów, m.in.: nowotwory jamy ustnej, przełyku, u żołądka, trzustki, wątroby, jelita grubego, piersi czy endometrium może wynikać z nadmiernej masy ciała, stąd istotna jest także dbałość, by wartość energetyczna diety była dopasowana do realnych potrzeb organizmu. W przypadku alkoholu, rekomenduje się całkowitą abstynencję. Mając na względzie, iż żaden produkt spożywczy nie zawiera wszystkich składników o potencjalne antykarcinogennym, dbaj o urozmaicenie diety. Tylko jedząc różnorodnie, jesteś wstanie dostarczyć wzajemnie uzupełniających się składników o potencjale przeciwnowotworowym. Podsumowując, warto jeszcze raz podkreślić, iż nie ma jednego, idealnego dla wszystkich i 100% skutecznego modelu diety przeciwnowotworowej, ale istnieją silne dowody, że sposób odżywiania bazujący na produktach pochodzenia roślinnego (różnokolorowych warzywach i owocach, pełnoziarnistych produktach zbożowych, nasionach roślin strączkowych), w którym eliminacji podlega podaż mięsa (szczególnie czerwonego), produktów przetworzonych (np. typu instant, fast-food, obfitujących w E-dodatki), cukrów prostych oraz alkoholu może chronić przez rozwojem raka. Celem skutecznej dietoprofilaktyki zdrowotnej jest trwała poprawa zachowań żywieniowych, dlatego poszukując idealnej diety antynowotworowej, nie oczekuj „diety cud”, lecz nastaw się na przemyślaną, racjonalną, dopasowaną do Twoich możliwości i celów oraz długoterminową poprawę nawyków żywieniowych w kierunku opisanych powyżej zasad. Małgorzata Moszak World Cancer Research Fund/American Institute for Cancer Research. Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: a Global Perspective. Continuous Update Project Expert Report 2018 Key TJ, Bradbury KE, Perez-Cornago A, et al. Diet, nutrition, and cancer risk: what do we know and what is the way forward? BMJ. 2020 Mar 5;368:m511. Wild CP, Weiderpass E, Stewart BW, editors (2020). World Cancer Report: Cancer Research for Cancer Prevention. Lyon, France: International Agency for Research on Cancer. Available from: http://publications.iarc.fr/586. Licence: CC BY-NC-ND 3.0 IGO.
Przeczytaj artykuł
Znaczenie badań przesiewowych w wykrywaniu nowotworów układu pokarmowego
Nowotwory układu pokarmowego stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia i życia pacjentów na całym świecie. Ich wczesne wykrywanie jest kluczowe dla skutecznego leczenia i poprawy rokowań. W tym artykule omówimy znaczenie badań przesiewowych w wykrywaniu nowotworów układu pokarmowego oraz przedstawimy najważniejsze metody badań przesiewowych stosowane w praktyce medycznej. Badania przesiewowe mają na celu wykrycie nowotworów we wczesnym stadium, gdy jeszcze nie dają objawów lub są one niespecyficzne. Dzięki temu istnieje większa szansa na skuteczne leczenie i zwiększenie rokowań pacjenta. Oto kilka najważniejszych badań przesiewowych stosowanych w wykrywaniu nowotworów układu pokarmowego: Kolonoskopia Jedno z najskuteczniejszych badań przesiewowych w wykrywaniu raka jelita grubego. Polega ona na wprowadzeniu elastycznego endoskopu przez odbyt, który umożliwia wizualizację wnętrza jelita grubego. Podczas badania można wykryć polipy, które mogą prowadzić do raka jelita grubego. Jeśli zostaną one znalezione, mogą zostać usunięte w trakcie badania lub pobrane próbki do dalszej oceny histologicznej. Test na obecność krwi utajonej w kale Ten test polega na badaniu próbki kału pod kątem obecności krwi, której nie można dostrzec gołym okiem. Obecność krwi utajonej może wskazywać na obecność polipów lub nowotworów w jelicie grubym. Pozytywny wynik testu zazwyczaj wymaga dalszej diagnostyki, takiej jak kolonoskopia. Gastroskopia Jest to badanie, które pozwala na wizualizację wnętrza przełyku, żołądka i górnego odcinka jelita cienkiego za pomocą elastycznego endoskopu wprowadzanego przez przełyk. Gastroskopia może pomóc w wykryciu na przykład raka żołądka. W trakcie badania można również pobrać próbki tkanek do dalszej oceny histologicznej oraz wycinki do badania w kierunku zakażenia bakterią Helicobacter pylori. Badanie obrazowe Obrazowanie, takie jak tomografia komputerowa (TK) i rezonans magnetyczny (RM), może być stosowane w celu wykrycia nowotworów układu pokarmowego, takich jak rak trzustki. Te techniki umożliwiają dokładną wizualizację narządów wewnętrznych i mogą pomóc w identyfikacji guzów, ocenie ich wielkości i rozmieszczenia. Powyższe badania obrazowe są dokładne i obiektywne, ale też o ograniczonej dostępności. Bardziej powszechnym rozwiązaniem jest badanie USG, które pomimo dokładności uzależnionej od umiejętności wykonującego, może służyć jako wstępne badanie przesiewowe przed kwalifikacją do TK lub RM. Badania przesiewowe są zalecane dla osób o zwiększonym ryzyku rozwoju nowotworów układu pokarmowego, takich jak osoby mające historię przypadków raka w rodzinie, istniejące czynniki podwyższonego ryzyka lub określone objawy. Regularne wykonywanie badań przesiewowych może pomóc w wykryciu nowotworów we wczesnym stadium, co z kolei zwiększa szansę na skuteczne leczenie i poprawę rokowań. Widać więc, że badania przesiewowe odgrywają kluczową rolę w wykrywaniu nowotworów układu pokarmowego we wczesnym stadium. Metody takie jak kolonoskopia, test na obecność krwi utajonej w kale, gastroskopia i badanie obrazowe umożliwiają identyfikację zmian nowotworowych i polipów, co umożliwia wczesne leczenie. Osoby o zwiększonym ryzyku powinny regularnie poddawać się badaniom przesiewowym zgodnie z zaleceniami lekarza. Edukacja społeczna i świadomość znaczenia badań przesiewowych są kluczowe dla zapobiegania i wczesnego wykrywania nowotworów układu pokarmowego. Adam Trzciński
Przeczytaj artykuł
Rola endoskopii w diagnostyce i leczeniu nowotworów przewodu pokarmowego
Nowotwory przewodu pokarmowego stanowią poważny problem zdrowotny na całym świecie. Diagnozowanie ich jest niezwykle ważne, aby wcześnie wykryć chorobę i zapewnić pacjentom odpowiednie leczenie. W dzisiejszych czasach endoskopia odgrywa kluczową rolę w wykrywaniu i leczeniu nowotworów przewodu pokarmowego. W niniejszym artykule omówię rolę endoskopii w tych dziedzinach z perspektywy lekarza gastroenterologa. Endoskopia jest nieinwazyjną techniką diagnostyczną, która umożliwia bezpośrednie oglądanie wnętrza przewodu pokarmowego. Za pomocą elastycznego wziernika (endoskopu) lekarz może obejrzeć błonę śluzową przełyku, żołądka, jelita cienkiego i grubego. W przypadku podejrzenia nowotworu, endoskopia pozwala na wizualizację guza, ocenę jego lokalizacji, wielkości, kształtu i charakterystycznych cech. Dodatkowo, podczas endoskopii można pobrać wycinki tkanek (biopsje) w celu badania histopatologicznego, co umożliwia potwierdzenie lub wykluczenie obecności nowotworu. Endoskopia może być również wykorzystywana do wykrywania zmian przednowotworowych, takich jak polipy jelita grubego, które mogą rozwijać się w pełnoprawne nowotwory. Usunięcie tych zmian podczas endoskopii (polipektomia) może zapobiec rozwojowi nowotworu. Ponadto, endoskopia może być stosowana do oceny rozległości nowotworu, oceny nacieku na sąsiadujące tkanki i węzły chłonne, co jest niezbędne przy planowaniu leczenia. Endoskopia odgrywa również istotną rolę w leczeniu nowotworów przewodu pokarmowego. W niektórych przypadkach, gdy nowotwór jest wczesny i ograniczony do błony śluzowej lub podśluzowej, można go usunąć za pomocą technik endoskopowych. Na przykład, w przypadku raka jelita grubego wczesnego stadium, można zastosować techniki endoskopowe, takie jak resekcja endoskopowa podśluzowa (ESD). Te procedury umożliwiają usunięcie guza bez konieczności przeprowadzania otwartego zabiegu chirurgicznego. Ponadto, endoskopia może być wykorzystywana do wprowadzenia protez w celu odblokowania zwężonych odcinków przewodu pokarmowego spowodowanych przez rozwijający się nowotwór. Protezy te umożliwiają prawidłowy przepływ treści pokarmowej i złagodzenie objawów, takich jak trudności w połykaniu. Po leczeniu nowotworów przewodu pokarmowego endoskopia odgrywa istotną rolę w monitorowaniu pacjentów. Regularne kontrole endoskopowe pozwalają ocenić efektywność leczenia, sprawdzić, czy nie ma nawrotu choroby i wczesne wykrycie jakiejkolwiek wznowy lub powikłań. Podsumowując - endoskopia jest niezwykle ważną techniką diagnostyczną i terapeutyczną w przypadku nowotworów przewodu pokarmowego. Dzięki niej możliwe jest wcześniejsze wykrycie choroby, dokładniejsza ocena rozległości nowotworu i jego charakterystycznych cech, a także dostarczenie skutecznego leczenia. Lekarze gastroenterolodzy odgrywają kluczową rolę w przeprowadzaniu endoskopii, interpretacji wyników i podejmowaniu odpowiednich decyzji terapeutycznych, mających na celu poprawę stanu pacjenta i zwalczanie nowotworów przewodu pokarmowego. Adam Trzciński
Przeczytaj artykuł
Diagnostyka i leczenie choroby refluksowej przełyku, a ryzyko nowotworzenia
Choroba refluksowa przełyku (GERD) jest powszechnym schorzeniem, które występuje, gdy treść żołądka cofa się do przełyku, powodując podrażnienie błony śluzowej. Pomimo że GERD jest przeważnie uciążliwe i powoduje nieprzyjemne objawy, takie ból w klatce piersiowej, warto zauważyć, że może również wiązać się z potencjalnym ryzykiem rozwoju nowotworu przełyku. W tym artykule omówimy znaczenie diagnozy i leczenia choroby refluksowej przełyku w kontekście minimalizowania ryzyka nowotworu przełyku. Rozpoznanie choroby refluksowej przełyku opiera się na analizie objawów pacjenta, takich jak uczucie pieczenia w przełyku, trudności w połykaniu, a także na badaniu fizykalnym. Jednak w celu potwierdzenia diagnozy oraz oceny stopnia uszkodzenia błony śluzowej przełyku warto rozważyć przeprowadzenie dodatkowych badań diagnostycznych. Najczęściej stosowanymi badaniami są endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego oraz pH-metria 24-godzinna. Endoskopia pozwala na bezpośrednią wizualizację przełyku i ewentualne wykrycie uszkodzeń, takich jak owrzodzenia, zwężenia. Natomiast pH-metria umożliwia pomiar liczby epizodów i czasu występowania refluksu żołądkowo-przełykowego. Leczenie GERD ma na celu złagodzenie objawów, zapobieganie powikłaniom oraz zmniejszenie ryzyka rozwoju nowotworu przełyku. Główne metody leczenia obejmują modyfikacje stylu życia. Pacjenci z GERD powinni: unikać spożywania dużych posiłków przed snem, unikać potraw i napojów wywołujących zgagę (np. pikantnych potraw, kofeiny, alkoholu), utrzymywać zdrową wagę poprzez regularną aktywność fizyczną. W przypadku wystąpienia choroby refluksowej włącza się również farmakoterapię. Podstawą terapii są przede wszystkim leki zobojętniające kwas żołądkowy, takie jak inhibitory pompy protonowej (PPI). Czasem niezbędne są również zabiegi chirurgiczne. W przypadku braku poprawy po leczeniu farmakologicznym, niektórzy pacjenci muszą być poddani zabiegowi chirurgicznemu, takiemu jak fundoplikacja, mającego na celu wzmocnienie zwieracza dolnego przełyku i zmniejszenie refluksu żołądkowo-przełykowego. Chociaż większość pacjentów z GERD nie rozwija raka przełyku, istnieje pewne zwiększone ryzyko wystąpienia tej choroby w przypadku długotrwałego nieleczonego lub źle kontrolowanego refluksu żołądkowego. Nadmierne i częste podrażnienie błony śluzowej przełyku przez kwas żołądkowy, może prowadzić do przewlekłego zapalenia przełyku (ezofagitis), metaplazji i zmian dysplastycznych w błonie śluzowej przełyku. W niektórych przypadkach te zmiany mogą przeistaczać się w raka przełyku. Widać więc, iż diagnoza i leczenie choroby refluksowej przełyku są istotne nie tylko dla łagodzenia objawów pacjenta, ale również dla minimalizowania ryzyka rozwoju nowotworu przełyku. Pacjenci z GERD powinni regularnie konsultować się z lekarzem gastroenterologiem, aby uzyskać odpowiednie leczenie i monitorowanie swojego stanu zdrowia. Wczesne wykrycie i skuteczne zarządzanie chorobą refluksową mogą zmniejszyć ryzyko powikłań, w tym rozwoju nowotworu przełyku. Adam Trzciński
Przeczytaj artykuł
Pacjent po terapiach onkologicznych oczami gastroenterologa
Jak podaje American Cancer Society do jednych z najczęstszych skutków ubocznych onkoterapi należą wyniszczenia komórek jamy ustnej i przewodu pokarmowego, dlatego po przejściu chemio- i radioterapii pacjenci często muszą zmierzyć się z wyzwaniami dotyczącymi funkcjonowania dróg pokarmowych i wchłaniania składników odżywczych. Właśnie dlatego właściwe żywienie odgrywa kluczową rolę w procesie rekonwalescencji oraz poprawie jakości życia. Polskie Towarzystwo Gastroenterologii opracowuje standardy opieki gastroenterologicznej dla pacjentów, którzy przeszli chemio- i radioterapie. Istnieje więc kilka kluczowych aspektów, na które pacjenci powinni zwrócić uwagę. Pierwszym aspektem jest utrzymanie zrównoważonej diety. Pacjenci powinni dbać o odpowiednie nawodnienie i spożywać różnorodne składniki odżywcze, takie jak białko, błonnik, witaminy i minerały. Błonnik pokarmowy odgrywa ważną rolę w regulacji trawienia i zapobieganiu zaparciom, dlatego pacjenci powinni skupić się na spożywaniu pokarmów bogatych w błonnik, takich jak warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe i rośliny strączkowe. Można również wyselekcjonować źródła błonnika rozpuszczalnego w wodzie żeby zredukować ewentualne niepożądane objawy z jego nadmiaru jak np. wzdęcia. Źródłem takiego błonnika mogą być np. nasiona babki jajowatej, które zaleca się w terapii zespołu jelita drażliwego. Kontrolowanie spożycia białka jest również istotne, ponieważ jest ono niezbędne do naprawy tkanek i odbudowy organizmu. Pacjenci powinni włączyć do swojej diety źródła wysokiej jakości białka, takie jak chude mięso, ryby, jaja, orzechy, nasiona i wyselekcjonowane produkty mleczne. Wyjątkową grupą chorych onkologicznie, u których w szczególny sposób należy zwrócić uwagę na aspekty żywieniowe są chorzy z niedrożnością górnego odcinka przewodu pokarmowego. Odżywianie u takich pacjentów odbywa się często przez gastrostomię PEG. Problematykę tych chorych przybliżę w kolejnych artykułach. Biorąc pod uwagę różnorodność składników odżywczych, które powinni spożywać pacjenci po radio- i chemioterapii, należy zwrócić uwagę na pogorszenie wchłaniania tych składników oraz apetytu w trakcie i po leczeniu onkologicznym. Warto rozważyć uzupełnienie codziennych posiłków o płynne preparaty wysokoodżywcze, które w małej objętości dostarczają dużo łatwo przyswajalnych składników. Kolejnym aspektem jest obserwacja objawów. Pacjenci powinni skonsultować się z gastroenterologiem w przypadku wystąpienia objawów takich jak: ból brzucha nudności wymioty biegunka osłabienie, utrata masy ciała, wypadanie włosów, łamliwość paznokci osłabienie układu odpornościowego Powyższe dolegliwości mogą wskazywać na niedobory żywieniowe i nie należy ich lekcewarzyć. Specjalista pomoże ustalić diagnozę i zalecić odpowiednie środki zaradcze. Rozwijane są zarówno europejskie, jak i ogólnoświatowe standardy opieki gastroenterologicznej dla pacjentów po terapiach onkologicznych. Obejmują one monitorowanie funkcji jelit pacjentów i dostosowywanie leczenia w zależności od potrzeb, aby zapobiegać ewentualnym powikłaniom. Dodatkowo, pacjenci mogą otrzymywać leki lub suplementy, które wspomagają trawienie i wchłanianie składników odżywczych. Uwaga! Podkreślana jest konieczność kompleksowej opieki multidyscyplinarnej, obejmującej gastroenterologów, onkologów, dietetyków i psychologów, w celu zapewnienia wszechstronnego wsparcia w rekonwalescencji. Indywidualne podejście jest niezwykle istotne, aby gastroenterolodzy mogli dostosować terapię i zalecenia dietetyczne do indywidualnych potrzeb i preferencji pacjentów! AUTOR: Adam Trzciński LEKARZ GASTROENTEROLOG
Przeczytaj artykuł
