Potocznie pojęcia rak i nowotwór często stosowane są zamiennie, jednak nie są to synonimy! Dla zrozumienia wymienionych terminów po krówce opiszemy różnicę w ich znaczeniu.
Czym są nowotwory?
NOWOTWORY - to patologiczne twory wywodzące się z prawidłowych tkanek ustroju, tworzone przez zmutowane komórki (zwane komórkami nowotworowymi), które wzrastają w sposób zupełnie nie kontrolowany przez organizm. Dzielimy je na dwie podstawowe grupy - nowotwory łagodne i złośliwe.
Nowotwory łagodne (niezłośliwe) - to masy tkankowe, nie wiele odbiegające w budowie od obrazu zdrowych tkanek, najczęściej otorebkowane, rozwijają się powoli. Co istotne - nie niszczą okolicznych tkanek, nie naciekają i nie posiadają zdolności do tworzenia przerzutów. Do częstych objawów zachorowania należą krwawienie czy uciski na sąsiadujące narządy. Do tego typu patologi zaliczamy brodawczaki, gruczolaki, mięśniaki, tłuszczaki. Ich leczenie w większości przypadków nie jest skomplikowane i choć występują częściej niż RAK, nie stanowią dużego problemu onkologicznego. Należy jednak pamietać, że nawet niewielkie terapie czy operacje potrafią przysporzyć choremu, a także jego rodzinie nie mało stresu.
Czy zmiana niezłośliwe może „zmienić nastawienie”? Zdarza się, że zmiany o łagodnym charakterze mogą przekształcić się w formę złośliwą. Tkanki o takich predyspozycjach nazywamy zmianami przednowotworowymi - świetnym jej przykładem są gruczolaki (polipy) jelita grubego, które zwiastują większe ryzyko rozwoju raka jelita grubego. Transformacja nowotworowa jest długotrwałym i wieloetapowym procesem. Następuje w skutek serii mutacji genów w komórce, czyli pod wpływem predyspozycji genetycznych i czynników środowiskowych, takich jak:
- promieniowanie jonizujące (na przykład rentgenowskie)
- wolne rodniki powstające w organizmie człowieka lub dostające się do niego z żywnością, powietrzem czy dymem papierosowym,
- zanieczyszczenie powietrza,
- terapie hormonalne,
- narażenie silne substancji chemiczne o właściwościach kancerogennych.
Nowotwory złośliwe - nowotwory o małym zróżnicowaniu tkanek, nie posiadają torebek, a przy tym nie tylko naciekają na narządy im przylegające, uszkadzając ich zdrową strukturę, ale również posiadają zdolność do bardzo szybkiego, niekontrolowanego wzrostu i tworzenia przerzutów (czyli guzów w różnych, niepowiązanych miejscach ciała, wykorzystują do tego układ krwionośny lub limfatyczny). W odróżnieniu od nowotworów łagodnych, nowotwory złośliwe po zakończonym leczeniu mają tendencję do nawracania. To patologie o agresywnym rozwoju, znacząco bardziej niebezpieczna dla zdrowia i życia. W zależność, z jakiej tkanki wywodzi się zaburzenie dzielimy nowotwory złośliwe na rodzaje:
- RAK (nabłonki) - do najczęściej występujących zaliczamy RAKA PŁUC, RAKA PIERSI, RAKA JELITA GRUBEGO, RAKA PROSTATY, RAKA PĘCHERZA MOCZOWEGO, RAKA ŻOŁĄDKA, RAKA MACICY
- Białaczka (komórki układu krwiotwórczego)
- Mięsak (tkanki miękkie)
- Glejak (komórki układu nerwowego)
- Czerniak (komórki barwnikowe)
Ich leczenie jest skomplikowane i bardzo zależne od stopnia zaawansowania choroby, ilości przerzutów i ogólnego stanu pacjenta. Niestety w większości przypadków początki rozwoju RAKA w ciele nie dają żadnych wyraźnych sygnałów. Istnieją jednak pewne symptomy, które są obserwowane przy wielu rodzajach raka i nie należy ich bagatelizować, należą do nich:
- poranne wymioty, nagła utrata wagi, uczucie pełności
- powiększone węzły chłonne,
- zmiany skórne, owrzodzenia, zmiana wyglądu znamion,
- ból, duszności, przewlekła gorączka,
- zaburzenia funkcjonowania układu pokarmowego – trudności w połykaniu pokarmów, zaparcia, biegunki, krew w stolcu,
- ogólne osłabienie, zmęczenie, apatia, kłopoty ze snem, zaburzenia świadomości
- utrzymująca się chrypka, zmiana charakteru kaszlu, krwioplucie,
- krwawienie i nieprawidłowe wydzieliny z dróg rodnych,
- trudności w oddawaniu moczu, krwiomocz
Dzięki rozwojowi medycyny oraz szerokim zestawem badań diagnostycznych coraz częściej udaje się lekarzom wykrywać nowotwory we wczesnych stadiach, co łagodzi terapie i zwiększa szanse na pozytywne zakończenie leczenia czy nawet pełnie wyleczenie pacjenta.
AUTOR:
Marta Wcześniak
DIETETYK KLINICZNY
Źródła:
-
Edward Ozga-Michalski (opr.), Agnieszka Jagiełło-Gruszfeld (konsultacja): Nowotwór łagodny to nie rak. Portal Farmaceutyczno-Medyczny. [dostęp 2019-03-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-07)].
-
Drewa G., Ferenc T., Genetyka medyczna, Wrocław, Elsevier Urban & Partner, 2011, ISBN 978-83-7609-295-9
-
Cybulski C., Górski B., Huzarski T., et al, CHEK2 Is a Multiorgan Cancer Susceptibility Gene, AJHG 2004, 75(6): 1131-1135
-
Niedzielska I. , Orawczyk T. , Szaniewski K., Ziaja K., Polip a rak jelita grubego, Chirurgia Polska 2008, 10(1):30–34