Edukacja
Frytki i chipsy zagrożeniem dla zdrowia?
Smażone potrawy, szczególnie te oparte na produktach węglowodanowych, stanowią nieodłączny element naszej diety. Jednakże coraz więcej badań wskazuje, że w procesie smażenia może powstawać akryloamid - związek chemiczny, który może stanowić ryzyko dla zdrowia człowieka. W tym artykule zgłębimy wpływ akryloamidu na zdrowie, produkty, w których jest on obecny, oraz przedstawimy źródła medyczne, które potwierdzają to zagrożenie. Organizacje takie jak Międzynarodowa Agencja Badania Raka (IARC) i Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) sklasyfikowały akryloamid jako ŚRODEK RAKOTWÓRCZY. Czym jest akryloamid? Akryloamid jest związkiem chemicznym, który powstaje w procesie obróbki termicznej produktów węglowodanowych, takich jak ziemniaki, frytki, pieczywo, a także kawa i niektóre produkty zbożowe. Powstaje on w reakcji aminokwasów z cukrami w obecności wysokiej temperatury. Wysokie stężenia akryloamidu można znaleźć w przypalonej lub mocno zrumienionej żywności. Gdzie występuje akryloamid? Przede wszystkim w produktach węglowodanowych poddawanych wysokim temperaturom podczas smażenia lub pieczenia. Przykładowe produkty obejmują: frytki, chipsy, placki ziemniaczane, chleb, ciastka, kawę prażoną. Akryloamid w badaniach Badania naukowe oraz oceny instytucji zdrowotnych jednoznacznie podkreślają potencjalne zagrożenie związane z akryloamidem. W miarę możliwości warto ograniczać spożycie potraw mocno przypalonych lub prażonych, aby minimalizować ryzyko ekspozycji na tę substancję rakotwórczą. Głębokie smażenie produktów węglowodanowych, choć dostarcza przyjemności kulinarnej, prowadzi do powstania akryloamidu, substancji szkodliwej dla zdrowia człowieka. W celu ograniczenia ryzyka, warto wybierać mniej przypalone i delikatniej przygotowane potrawy. Marta Wcześniak Źródła Medyczne i Badania: EFSA (European Food Safety Authority). (2015). EFSA statement on the presence of acrylamide in food. Tareke, E., Rydberg, P., Karlsson, P., Eriksson, S., & Törnqvist, M. (2002). Acrylamide: a cooking carcinogen? National Cancer Institute. (2020). Acrylamide and Cancer Risk. National Toxicology Program. (2021). Report on Carcinogens, 15th Edition.
Przeczytaj artykuł
Leki przeciwbólowe a zdrowie
Z roku na rok statystki sprzedażowe środków przeciwbólowych rosną, jak podają liczne z nich w przeciągu ostatnich lat nawet o 250%! Ból jest nieodłącznym elementem ludzkiego doświadczenia, a leki przeciwbólowe są często pierwszym wyborem w łagodzeniu dolegliwości. Jednakże ich nadmierne i regularne stosowanie może mieć niekorzystne konsekwencje dla zdrowia człowieka. Warto zrozumieć różne rodzaje leków przeciwbólowych, ich potencjalne efekty uboczne oraz powody występowania bólu, aby podejść do tematu odpowiedzialnie. Rodzaje Leków Przeciwbólowych: NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne): Przykłady to ibuprofen, diklofenak. Działają przeciwzapalnie i przeciwbólowo poprzez hamowanie enzymów odpowiedzialnych za stan zapalny. Mogą powodować problemy żołądkowo-jelitowe. EFEKTY UBOCZNE: Mogą powodować problemy żołądkowo-jelitowe, owrzodzenia, krwawienia. Paracetamol: Działa przeciwbólowo i przeciwgorączkowo. Jego nadmiar może uszkodzić wątrobę. EFEKTY UBOCZNE: Zbyt duża dawka, lub podawany za długo może uszkodzić wątrobę. Opioidy: Silne leki przeciwbólowe, takie jak morfina czy oksykodon. Mogą prowadzić do uzależnienia i działają depresyjnie na układ oddechowy. EFEKTY UBOCZNE: Ryzyko uzależnienia, depresja oddechowa, senność. NIE IGNORUJ BÓLU! Ból może być sygnałem ciała, że coś jest nie w porządku. Objawy bólowe głowy, stawów, kręgosłupa, czy brzucha mogą być spowodowane różnymi przyczynami, takimi jak urazy, infekcje, choroby przewlekłe czy niewłaściwe nawyki. Ignorowanie bólu może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia i opóźnić właściwą diagnozę. DOŚWIADCZASZ BÓLU REGULARNIE? Skonsultuj się z lekarzem - bóle są intensywne, częste lub utrzymują się, warto skonsultować się z lekarzem, aby wykluczyć poważne problemy zdrowotne. UWAGA! Nie nadużywaj leków przeciwbólowych: Stosuj leki tylko zgodnie z zaleceniami lekarza lub zgodnie z instrukcją na opakowaniu. Wprowadź zdrowe nawyki - zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna i unikanie stresu mogą pomóc w redukcji bólu; w wielu przypadkach nawracające osłabienia, nudności czy bóle głowy wynikają z ODWODNIENIA lub braku odpowiedniej ilości pożywienia w ciągu dnia. Pamiętajmy, że zdrowe podejście do bólu obejmuje rozpoznanie jego przyczyny, a nie tylko maskowanie objawów za pomocą leków przeciwbólowych. W razie wątpliwości, zawsze warto skonsultować się z lekarzem, aby otrzymać odpowiednią opiekę medyczną. Mata Wcześniak Bibliografia: American Heart Association. (2020). Nonsteroidal Anti-Inflammatory Drugs (NSAIDs). National Institute on Drug Abuse. (2020). Opioids. Mayo Clinic. (2021). Pain Medications: Prescription pain relievers, OTC pain relievers and topical products. Harvard Health Publishing. (2019). The hazards of too much acetaminophen. Mayo Clinic. (2021). Pain Management: Pain basics. Harvard Health Publishing. (2020). When Pain Relievers Cause More Headaches.
Przeczytaj artykuł
Vitamin D and cancer
Vitamin D, as we know, is converted in the body to its active (hormonal) form (calcitriol). This hormone binds to a specific receptor (VDR) that transports it into the cell nucleus. There, it regulates over 300 genes. The deficiency of vitamin D3 is a modern global health problem. Hundreds of studies have proven over the last 20 years that the importance of vitamin D3 goes far beyond the metabolism of calcium and phosphorus. The deficiency of this vitamin is an important causative factor for coronary heart disease, hypertension, stroke, diabetes, multiple sclerosis, rheumatoid arthritis, irritable bowel diseases, chronic pain and even psychiatric problems. Later, research articles were published that emphasised the role of vitamin D3 deficiency in various malignancies, especially lung, colon, prostate, bladder, and breast cancer, as well as lymphoma. In one study of 25 871 patients, supplementation with vitamin D3 reduced the risk for metastatic cancer and death by 17%. The risk was reduced by as much as 38% if the patients also maintained a healthy weight1. Of a particular note, the participants received only 2,000 IU of vitamin D3 daily and did not measure its blood levels. Despite that, a significant benefit was still found. Other publications revealed even more striking effects. The study of 2018 showed that women having serum vitamin D3 level at or over 60 ng/mL (150 nmol/L) had an 82% lower risk of breast cancer compared to those in whom the levels were below 20 ng/mL (50 nmol/L)2. An UK study demonstrated that having a serum vitamin D3 level higher than 60 ng/mL resulted in an 83% lower breast cancer risk3. A meta-analysis of 70 studies in breast cancer found that, for each 2 ng/mL (5 nmol/L) increase in vitamin D3 level, there was a corresponding 6% decrease in the incidence of breast cancer4. There are plenty or similar research publications proving one simple fact: immunomodulatory power of vitamin D3 acts, beyond other aspects, as an efficient way of raising anti-cancer immunity. prof. Igor G. Bondarenko References Chandler P. D. et al. Effect of vitamin D3 supplements on development of advanced cancer: A secondary analysis of the VITAL randomized clinical trial. JAMA Network Open 2020; 3(11): e2025850. McDonnell S. L. et al. Breast cancer risk markedly lower with serum 25-hydroxyvitamin D concentrations >60 vs < 20 ng/ml (150 vs 50 nmol/L): Pooled analysis of two randomized trials and a prospective cohort. PLoS ONE 2018, 13(6): e0199265. Lowe L. C. et al. Plasma 25-hydroxy vitamin D concentrations, vitamin D receptor genotype and breast cancer risk in a UK Caucasian population. J. Cancer 2005, 41(8): 1164-1169. Song D. et al. Vitamin D intake, blood vitamin D levels, and the risk of breast cancer: a dose-response meta-analysis of observational studies. Aging 2019; 11(24): 12708-12732.
Przeczytaj artykuł
Zaburzenia snu i ich wpływ na przebieg i kontrole cukrzycy
Cukrzyca jest chorobą bardzo powszechną w naszych czasach. Nazywana jest choroba cywilizacyjną lub epidemią niezakaźna XXI wieku. W Polsce choruje około 3 mln osób, a na świecie w przybliżeniu 440 mln, co daje statystycznie 1.6 mln zgonów rocznie z jej powodu. Choroba powoduje zwiększenie śmiertelności, ale także pogorszenie jakości życia. Cukrzyca nieodpowiednio leczona, źle kontrolowana powoduje bardzo groźne powikłania, głównie kardiologiczne - częstsze zawały sera, udary mózgu, miażdżycę naczyń tętniczych, a także w konsekwencji tych zmian zwiększenie ilości amputacji kończyn dolnych, przypadków niewydolności nerek, retinopatii cukrzycowej. Bardzo bolesnym objawem jest polineuropatia obwodowa, dotycząca głownie stóp i znacznie pogarszająca jakość życia pacjenta. Aktualnie podkreśla się indywidualne podejście do pacjenta z cukrzycą, gdyż każdy przypadek jest inny. Każdy pacjent zmaga się z cukrzyca na jej rożnym etapie i stopniu zaawansowania, stosuje różne leki przeciwcukrzycowe lub insulinoterapię, prezentuje różny styl życia, tryb pracy, możliwości wykonywania aktywności fizycznej, czy przestrzegania odpowiedniej diety, tak ważnej w cukrzycy. Pomimo coraz lepszych metod leczenia, nowoczesnych leków i insulin, nowych pomp insulinowych oraz systemów do ciągłego pomiaru glikemii (ang.: CGM), to na dobrą kontrole cukrzycy i unikanie hiper- lub hipoglikemii, nadal ma wpływ bardzo wiele elementów codziennego życia pacjenta. Bardzo ważna jest regularność, powtarzalność, stałość pór spożywania posiłku, pracy, odpoczynku, unikanie nadmiernego stresu, zamartwiania się, życia w pośpiechu, a także umiejętność dobrego wysypiania się i zdrowego snu. W ostatnich zaleceniach diabetologicznych PTD, podkreśla się role snu, jego długości i jakości na przebieg cukrzycy. Zaburzenia snu wpływają dwutorowo na cukrzyce. Z jednej strony pogarszają jej wyrównanie, powodując hiperglikemie poranne, zwiększenie insulinoopornosci, pewne zaburzenia neurologiczne utrzymujące się w ciągu dnia dotyczące koncentracji, pamięci, odczuwania emocji. Z drugiej strony cukrzyca, zwłaszcza insulinoterapia lub tradycyjne leki starszego typu, jak pochodne sulfonylomocznika, generują zaburzenia glikemii w porze nocnej i pogarszają jakość snu. Zaburzenia snu u pacjentów z cukrzyca i ich niekorzystny wpływ na parametry zdrowotne W czasopiśmie Diabetologia dokonano metaanalizy dotyczącej częstości występowania zaburzeń snu w cukrzycy typu 2 oraz ich wpływu na takie czynniki jak: kontrola glikemii, powikłania mikro i makronaczyniowe, depresja, śmiertelność i jakość życia. Autorzy opierając się na dostępnej literaturze zamieszczonej w bazie PubMed zadali pytanie, w jakim stopniu leczenie zaburzeń snu u pacjentów z cukrzycą typu 2 może poprawić wspomniane czynniki zdrowotne. W przeglądzie uwzględniono badania zarówno obserwacyjne, jak i eksperymentalne. W wynikach stwierdzono, że bezsenność (39%), obturacyjny bezdech senny (55-86%), zespół niespokojnych nóg (8-45%), występowały częściej niż w populacji ogólnej bez cukrzycy. Ponadto wykazano, że zaburzenia snu zdecydowanie negatywnie wpływają na kontrole glikemii i zwiększają odsetek hemoglobiny glikowanej HbA1c. Przyczynę wzrostu glikemii po źle przespanej nocy upatruje się w zwiększeniu ilości hormonów stresu, głownie kortyzolu, co powoduje zaburzenia metaboliczne, insulinooporność, spowolnienie przemiany materii, utrudnienie utrzymanie optymalnej wagi ciała, dodatkowe podjadanie przekąsek w porze nocnej lub porannej. Powtarzające się nieprzespane noce zwiększają ryzyko sercowo-naczyniowe. Udowodniono, że u osób, które mało śpią stwierdza się wyższy poziom CRP (białka ostrej fazy), co powoduje większe ryzyko stanów zapalnych, osłabienie odporności, większe ryzyko otyłości, cukrzycy, nadciśnienia tętniczego depresji, chorób nowotworowych. Już pierwsza nieprzespana noc powoduje zaburzenia pamięci, koncentracji, osłabiony refleks i zdolność reagowania, przewidywania, podejmowania decyzji oraz różne zaburzenia emocjonalne. Każda następna zwiększa jeszcze ryzyko i natężenie wyżej wymienionych zaburzeń. Osoba taka może mieć upośledzone zdolności prowadzenia pojazdów, ograniczoną ocenę skutków postepowania i zmniejszone zdolności przewidywania, co może się przyczyniać do zwiększonego ryzyka wypadków drogowych, czy wypadków w pracy. Organizm wraca do pełnej równowagi dopiero po trzech kolejnych przespanych nocach. Leczenie zaburzeń snu może zatem odgrywać ważna role w zapobieganiu progresji cukrzycy. Konwencjonalne terapie, takie jak redukcja masy ciała, edukacja, terapia poznawczo-behawioralna, wydają się skuteczne w poprawie snu i wyników zdrowotnych u pacjentów z cukrzycą. Leki nasenne powinny być stosowane jedynie w cięższych przypadkach i przez krótki czas. Można wykorzystywać w tym celu leki ziołowe działające relaksacyjnie i nasennie oraz melatoninę. W podsumowaniu można stwierdzić, że w związku z tym, że leczenie zaburzeń snu może zapobiegać pogorszeniu kontroli cukrzycy, należy rozpoznać i leczyć zaburzenia snu u chorych na cukrzyce, w celu ostatecznej poprawy zdrowia oraz jakości życia. Cukrzyca i farmakoterapia jako czynniki pogarszające jakość snu Pacjent z cukrzyca stosujący insulinoterapie zwłaszcza intensywną 3-4 wkłucia dziennie, będący także leczony za pomocą pompy insulinowej lub lekami starszej generacji, jak pochodnymi sulfonylomocznika, jest bardziej narażony na wahania glikemii w godzinach nocnych, co może manifestować się: Hiperglikemią, czyli zbyt wysokim poziomem glukozy we krwi >180 mg, z objawami trudności z zasypianiem, częstszym oddawaniem moczu -nykturia oraz duże ilości wydalanego moczu (poliuria), Hipoglikemią, czyli zbyt niski poziom glikemii <70 mg/dl. Może powodować wybudzanie w nocy lub budzenie się ze zlewnymi potami, pogorszenie jakości snu, problemy z budzeniem się, uczucie zmęczenia, otępienia, rozdrażnienia w ciągu dnia. Aby uniknąć tych problemów należy odpowiednio dobrać posiłek na kolację, zwłaszcza ilość węglowodanów w posiłku i dostosować odpowiednią dawkę insuliny w zależności od glikemii przed posiłkiem, np.: około 18:00 oraz insulinę bazową, podawaną zwykle około 22.00. Obecnie, przy zaawansowanych urządzeniach do pomiaru glikemii CGM (ang. Continous glucose monitoring system), nowych pompach insulinowych z systemem hybrydowym i zamkniętej pętli, coraz rzadziej dochodzi do znacznych hipo- lub hiperglikemi nocnych, a pacjenci maja lepszy komfort życia i unikają groźnych powikłań cukrzycy. W trosce o komfort snu należy pamiętać o podstawowych zasadach, jak odpowiednia temp w sypialni (około 18 stopni Celsjusza), wietrzeniu pomieszczenia, odpowiednio dobranej poduszce do spania oraz materacu, korzystaniu z opasek lub zatyczek do uszu. Wieczorem ważne jest wyłączenie multimediów, unikanie intensywnych ćwiczeń w późnych porach. Warto pamiętać o stałych porach snu oraz unikaniu pracy zmianowej w godzinach nocnych. Reasumując, wykrywanie i leczenie zaburzeń snu nie jest zwykle częścią standardowej opieki nad chorym w gabinecie diabetologicznym, co często spowodowane jest ograniczeniem czasowym takiej wizyty, jednak zwrócenie uwagi na ten problem w gabinecie lekarskim i zadbanie o dobry sen pacjenta przyczynia się znacząco do poprawy kontroli cukrzycy, a czasem do jej zapobiegania oraz zmniejszenia ryzyka innych schorzeń i problemów zdrowotnych wymienionych w tym artykule. Krzysztof Chabros Specjalista diabetolog Piśmiennictwo: Urszula Cieślik-Guerra, Zaburzenia snu jako czynnik ryzyka cukrzycy typu 2, „Fam Med Prim Care Rev11.3 (2009), s. 574-576. Zalecenia kliniczne dotyczące postepowania u chorych na cukrzycę 2022.Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Current Topics in Diabetes, 2022;2 (1) s. 26.
Przeczytaj artykuł
Rola dietetyka w opiece przed i po-nowotworowej
Osoby z doświadczeniem choroby nowotworowej to szczególna grupa pacjentów, wymagająca wsparcia terapeutycznego ze strony różnych specjalistów. Wśród nich, uzupełniającą, acz ważną rolę pełni DIETETYK, który współpracując z osobą chorą wspierać będzie proces leczenia i zdrowienia pacjenta, dążyć do poprawy jakości jego życia i uniknięcia wznowy w przyszłości. Edukacja żywieniowa Podstawową rolą dietetyka w opiece przednowotworowej jest edukacja żywieniowa nakierowana na wyjaśnienie związku pomiędzy sposobem żywienia, ilością, jakością i rodzajem spożywanych produktów oraz zastosowaną techniką przygotowania potraw a ryzykiem rozwoju chorób cywilizacyjnych, w tym nowotworów. Dietetyk wytłumaczy krok po kroku, na czym polegają założenia diety przeciwnowotworowej, wskaże optymalną wartość energetyczną i makroskładnikową diety, nauczy komponować posiłki, zweryfikuje konieczność stosowania suplementacji oraz przede wszystkim odpowie na nurtujące podopiecznego pytania. Zmotywuje też do działania w zakresie poprawy nawyków żywieniowych. W zależności od modelu pracy dietetyka i potrzeb pacjenta, każdy specjalista nieco inaczej poprowadzi edukację korzystając z różnych narzędzi, jak: plan żywieniowy, lista zaleceń, tabela ułatwiająca wybór produktów, czy nawet towarzyszenie w trakcie zakupów produktów spożywczych. Mając na względzie holistyczne podejście do profilaktyki nowotworów, dietetyk zwróci uwagę na inne elementy stylu życia: jak aktywność fizyczna, unikanie używek, praca nad kontrolą stresu oraz „dobrym snem”. Identyfikacja nieprawidłowości stanu odżywienia Stan odżywienia człowieka wpływa zarówno na ryzyko rozwoju nowotworu, jak i na ostateczny wynik ich leczenia. Z jednej strony, nadmierna masa ciała, a szczególnie otyłość brzuszna istotnie zwiększa ryzyko raka, a z drugiej obserwuje się, że wiele pacjentów zmaga się z niedożywieniem już w momencie postawienia diagnozy choroby nowotworowej. Obserwacje epidemiologiczne pokazują, że zły stan odżywienia pacjenta pogarsza jego odpowiedź i tolerancję na leczenie, przyspiesza rozwój powikłań, upośledza sprawność oraz negatywnie przekłada się na jakość życia i szanse przeżycia. Szacuje się, że nawet u 20% chorych, bezpośrednią przyczyną zgonu nie jest nowotwór, a rozwijające się w jego przebiegu niedożywienie. Dlatego jedną z podstawowych czynności, którą wykonuje dietetyk podczas wizyty w gabinecie, jest ocena stanu odżywienia pacjenta. Można jej dokonać różnymi metodami: ważąc i mierząc pacjenta, analizując jego wyniki badań laboratoryjnych lub przeprowadzając szczegółowy wywiad. Dietetycy zwykle w swojej pracy wykorzystują specjalistyczne analizatory masy i składu ciała, działające na zasadzie impedancji bioelektrycznej lub pletyzmografii powietrznej. Analizy te są nieinwazyjne, łatwe do wykonania i możliwe do zastosowania u większości pacjentów, a przy tym dostarczają informacji nie tylko o masie ciała, ale przede wszystkim o szacowanej ilości masy mięśniowej, wody, tkanki tłuszczowej, białka i minerałów budujących organizm. Monitorowanie zmian w tych składowych na przestrzeni czasu, pozwala lepiej kontrolować stan odżywienia i dobrać dietoterapię. Mimo, iż pomiar obwodów ciała nie odzwierciedla jego składu, to z uwagi na swoją prostotę zwykle wykonywany jest jako uzupełnienie oceny antropometrycznej pacjenta. Nieprawidłowy stan odżywienia, to nie tylko zbyt niska lub wysoka masa ciała. To także sytuacja, w której obserwuje się niedobory składników odżywczych – te dietetyk zweryfikuje zarówno na podstawie posiadanych badań krwi jak i prowadząc wywiad zdrowotno-żywieniowy. UWAGA!!! Dietetyk nie ma uprawnień do stawiania diagnozy. Prowadzona przez niego analiza dokumentacji medycznej, wyników badań laboratoryjnych służy prawidłowemu zaplanowaniu terapii dietetycznej. Jeśli jednak dietetyk zaobserwuje coś niepokojącego w wynikach badań pacjenta, na pewno skieruje go do odpowiedniego specjalisty. Opracowanie spersonalizowanego planu dietoterapii Kluczowym elementem współpracy dietetyk – pacjent z doświadczeniem choroby nowotworowej jest sprecyzowanie założeń diety, a w wymagających tego sytuacjach – zbilansowanie jadłospisu. Przed opracowaniem planu dietoterapii dietetyk prowadzi z pacjentem obszerny wywiad, w którym pyta go o różne aspekty dotyczące spożywania posiłków. Zadaje pytania zarówno o ilość i rodzaj produktów spożywczych, które zwykle pacjent je, jak również o kwestie dotyczące przygotowania posiłków, czasu ich spożycia, preferencji i możliwości organizacyjnych. Na podstawie wywiadu żywieniowego, dietetykowi łatwiej jest spersonalizować zalecenia czy jadłospis, zidentyfikować nieprawidłowe nawyki żywieniowe i hierarchizować kolejność ich zmiany. Zwykle wywiad żywieniowy poprzedzony jest pytaniami dotyczącymi występowania chorób przewlekłych (obecnych i w przeszłości), zaburzeń, nieprawidłowości w badaniach laboratoryjnych, przyjmowanych leków i suplementów. Istotne są również informacje na temat alergii lub obserwowanych nietolerancji pokarmowych. Na podstawie wywiadu zdrowotnego dietetyk nie tylko podejmuję decyzję dotyczącą założeń dietoterapii, ale również stara się przewidzieć, na jakie ewentualnie problemy np. niedobory składników odżywczych, dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego może natrafić pacjent w związku z podjętym/zakończonym leczeniem. Dietetyk także oceni, czy dana osoba jest wstanie w sposób tradycyjny (posiłkami konwencjonalnymi) pokryć zapotrzebowanie na kalorie i inne składniki odżywcze. W przypadku, gdy stwierdzi, że pacjent nie da rady zjeść wystarczających ilości pokarmu – dietetyk pomoże dobrać optymalny preparat odżywczy (tzw. żywienie medyczne, doustne suplementy pokarmowe). Pomoc w walce z dolegliwościami i działaniami niepożądanymi leczenia Większość chorych objętych chemio-, radioterapią lub leczonych chirurgicznie doświadcza dolegliwości, które istotnie pogarszają ich codzienne funkcjonowanie, wpływają na ich sposób odżywiania, a tym samym zwiększają ryzyko niedożywienia. Mogą to być przede wszystkim: - nudności, wymioty, - zaburzenia rytmu wypróżnień, - utrata apetytu, - ból w trakcie połykania lub zaburzenia połykania, - zmiana odczuwania smaku i zapachu, - zmniejszenie ilości produkowanej śliny, suchość w jamie ustnej, - nietolerancje pokarmowe, - zaburzenia metaboliczne. Rolą dietetyka, jest pomoc w doborze produktów spożywczych, które w danej sytuacji będą najlepiej tolerowane oraz edukacja w zakresie technik radzenia sobie z dolegliwościami. Z uwagi na fakt, iż często diety lecznicze kojarzą się pacjentom z nieciekawymi wizualnie i smakowo posiłkami, wielu specjalistów dużo uwagi poświęca na przekonanie podopiecznego (i jego rodziny) do eksperymentowania w kuchni, testowania nowych przepisów i dbałości o wygląd i formę podania dania. Rolą dietetyka jest także wspierać i motywować podopiecznych w całym okresie wprowadzania zmian do swojej diety. Małgorzata Moszak Piśmiennictwo: Muscaritoli M, Arends J, Bachmann P, Baracos V, Barthelemy N, Bertz H, Bozzetti F, Hütterer E, Isenring E, Kaasa S, Krznaric Z, Laird B, Larsson M, Laviano A, Mühlebach S, Oldervoll L, Ravasco P, Solheim TS, Strasser F, de van der Schueren M, Preiser JC, Bischoff SC. ESPEN practical guideline: Clinical Nutrition in cancer. Clin Nutr. 2021 May;40(5):2898-2913. doi: 10.1016/j.clnu.2021.02.005. Beirer, A. Malnutrition and cancer, diagnosis and treatment. memo 14, 168–173 (2021). https://doi.org/10.1007/s12254-020-00672-3
Przeczytaj artykuł
